उत्तररात्र-५

(मुंबईच्या झगमगत्या भागातलं एक रेस्टॉरंट)
(ती दोघं बाहेर पडतात. तिच्या चेहऱ्यावर हरवल्यासारखे भाव आहेत आणि तो तिच्याकडे काळजीने पाहतो आहे. ती चावीवरचं बटण दाबते आणि कुठेतरी जवळच गाडीचं बीssप ऐकू येतं. ती जाऊन गाडीचं हॅंडल फिरवते, पण गाडीचं दार जाम उघडत नाही. ती जोर लावून पुन्हा एकदा हॅंडल पिरगाळते)

- ए..

(ती अजून दाराशीच झटते आहे)

- शिट्..या दाराला काय धाड भरलिये आता. (ती जोराने हॅंडल खडखडवते आणि मग सॉलिड वैतागून दाराला लाथ घालते)

- अगं.. काय करतेयेस??

- दीस डोअर वोsण्ट फs कींss ग ओपनsss.. (हाताने हॅंडलचा खडखडाट चालूच)

- अगं. ही आपली कार नाहिये. आपली कार बघ ही बाजूचीये.

(ती गप्पकन थांबते. एकदा त्याच्याकडे पाहते, एकदा बाजूच्या गाडीकडे पाहते आणि सुस्कारते)

- काय झालंय तुला?

- व्हॉट डू यू मीन?

- कोण होता तो?

- कोण?

- मी पाहिलं तुला त्याच्याशी बोलताना. माझी ओळख का नाही करून दिलीस?

- ….

- मी बिल पे करेपर्यंत निघाली देखील होतीस

(ती दार उघडून आत बसते, तोही तिच्या पाठोपाठ गाडीत जाऊन बसतो)

- ए..सांग ना कोण होता तो?

(तिने बॅकरेस्टला टेकून डोळे मिटून घेतलेत)

- माझ्या आधीच्या कंपनीत काम करायचा.

- आणि..??

- सोड यार.. आपण घरी जाऊ या

(ती गाडी सुरू करते, तो वाकून इग्निशन बंद करतो आणि चावी काढून घेतो)

- वेल..?

- बिलिव्ह मी, ऑफ ऑल द पीपल, तुला हे ऐकायला आवडणार नाही.

- का? का? का?

- लीव्ह इट प्लीज.

- अक्कल आहे मला. थोडीफार कल्पना करू शकतो मी.

- असं? काय कल्पना केलीस तू?

- त्याला आवडत असशील तू.

(ती डोळे उघडून त्याच्याकडे एकवार पाहते आणि थेट त्याच्या डोळ्यांत बघून बोलते)

- कंपलीट अपोझिट. मला प्रचंड आवडायचा तो.

(त्याचा चेहरा खर्रकन उतरतो)

- टोल्ड यू.

- नो.. आय अॅम फाइन. गो अहेड.

- आर यू शुअर?

- शट अप. सांगतेस का आता.

- नव्याने लागले कंपनीत तेव्हा ओरिएंटेशनला माझ्यासोबत होता. मला तर तो त्याला भेटले त्या पहिल्या दिवसापासूनच आवडलेला. त्यानंतर मी बरेच कल्पोकल्पित सीनारीयो तयार करुन त्याला आपणाहून भेटले, त्याच्याशी बोलले. मग त्यानेही स्वत:हून बोलायला सुरुवात केली.

- दॅट्स सो अनलाइक यू. तू स्वत:हून कोणाशीच बोलत नाहीस.

- आय नो.

- इतका चांगला होता का तो?

- अरे, साधा होता रे एकदम. एकदम मस्त.

(तिच्या प्रत्येक कॉंप्लीमेंटनिशी त्याचा चेहरा बदलत चाललाय याकडे तिचं लक्ष नाहीये)

- तेव्हा माझी के
सांचा क्रू कट असणारे, फॉर्मल्स घालणारे पुरुष आवडण्याची फेज सुरू होती. तो एकदम शाय आणि मी आडमुठी. कोणी शेवटपर्यंत मुद्द्याचं काही बोललंच नाही. सकाळी ब्रेकफास्टला बोलणं व्हायचं तितकंच आणि त्यानंतर दिवसभरात समोरासमोर आलो तर. आमचा प्रोडक्शन एरीया आणि कॅफेला जोडणारा एक चिंचोळा कॉरिडॉर होता, तिथेच भेटायचो आणि बोलायचो बहुधा. आमच्यामुळे माझे मित्र त्या कॉरिडॉरला ‘व्हिस्परिंग कॉरिडॉर’ म्हणायचे.

- हा! (तो कुचकटासारखा म्हणतो) तो तर हॉरर मूव्ही होता. तुमची लव्हस्टोरी हॉरर स्टोरी झाली का मग?

(ती रिकाम्या नजरेने त्याच्याकडे बघते आणि तो वरमतो)

- सॉरी! प्लीज कंटिन्यू!

- माझ्या मित्रांची लाख इच्छा होती मध्यस्त म्हणून मध्ये पडण्याची, पण माझ्या धाकाने कोणी काहीच केलं नाही. मला माझ्या खाजगी आयुष्यात कोणीच लुडबुड केलेली चालायची नाही..हो, तेव्हाही नाही चालायची. त्यामुळे कोणीच काहीच केलं नाही. आम्ही तसंच, तितकंच बोलत राहिलो. त्याहून जास्त काही करण्याचे ना मी प्रयत्न केले, ना त्याने.

- हम्म

- मग मला मुंबईतला हा जॉब मिळाला. मनासारखा. मी खूप वर्षांपासून वाट पाहात होते असा. पण निघायची वेळ आली तशी मात्र पाय निघेना.

- ...

- मला त्याचा निरोप घ्यायचा होता, झालंच तर तो किती छान मनुष्य आहे हे त्याला सांगायचं होतं, पुढे कधीतरी भेटायच्या, बोलायच्या शक्यता तयार करायच्या होत्या. पण, कशाच्या जोरावर? तसं बघायला गेलं तर आमच्यात काहीही नव्हतं, पण त्याचवेळी खूप काही होतं. तुला माहितिये? मी टेकपार्कच्या बसने यायचे-जायचे. ट्रॅफिकने माझं डोकं जाम फिरलेलं असायचं. पण एकदा का ते ट्रॅफिकवालं एक्स्टेंशन अोलांडलं की टेकपार्क दिसायला लागायचं आणि त्या टेकपार्कमध्ये हा असणार आहे या विचारानेच माझी अॅंक्झायटी गायब व्हायची. विचार कर, मला बरं वाटायला लावण्याइतपत ते लोभस होतं. त्यामुळेच मला वाटतं मी घाबरले. मला त्यावेळी माझ्यात आणि त्या संधीच्या मध्ये कोणी आलेलं नको होतं.

- ए प्लीज.. प्लीज टेल मी, तू जाते आहेस इतकं तरी सांगीतलंस ना?

(ती आतापर्यंत मख्खपणे बोलतेय पण आता तिचे डोळे तिला दगा देतायेत. तो गाडीतून बाहेर पडतो आणि बाजूच्या टपरीवरून २ कप चहा आणतो. तोपर्यंत तिचं रडून झालंय आणि शेवटचं सूं सूं सुरू आहे)

- घे.

(ती चहाचा कप घेते)

- टू आन्सर युअर क्वेश्चन, मी जाते आहे कायमची हे पण नाही सांगीतलं त्याला. मी राजीनामा दिलाय हे त्याला कळायची सुतराम शक्यता नव्हती. तसं पाहायला गेलं तर फोन, इंटरनेटने जग किती जवळ आलंय. संपर्क ठेवता आला असता.. पण, मी मुंबईला येऊन फोन नंबर बदलला, ईमेल आयडी सुद्धा बदलला आणि त्याच्या-माझ्यामधला शेवटचा दोरही कापून टाकला. खूप खूप हलकटपणे वागले मी.

- का एक्झॅक्टली?

- नाही माहित. ठाम उत्तरं मिळण्याची, नव्या शक्यतांनी पाय अडकून पडण्याची भीती वाटली बहुतेक. तेव्हा माझी तयारी नसावी.

- आय सी.

- पण, आज त्याला इतकं खूष पाहून पोटात तुटलं माझ्या. खूप दुखलं आत कुठेतरी. आय नो, मला असं वाटायला नकोय, असं वाटणं चूक आहे. मला तो खरंच आवडत असेल तर त्याच्या खूष असण्याने मला आनंद व्हायला हवा. पण, मला वाटलेलं की त्याने मला खूप मिस केलं असेल, मला शोधण्यासाठी जंग जंग पछाडलं असेल. आणि आज शेवटी एकमेकांसमोर आल्यावर तो मला जाब विचारेल, ताडताड बोलेल.. मला शिव्या घालेल..पण, तो काहीही न झाल्यासारखाच बोलला. फक्त २ मिनीटं.

(तिला पुन्हा रडण्याचा उमाळा येतो. पण यावेळी तो बाहेर जात नाही. तिचा हात हातात धरुन बसून राहतो)

- माझ्या एका फुलपाखरी वर्षाची २ मिनीटांत वासलात लागली. त्याला काही फरक पडलाच नाही मेबी. मेबी आमच्याच खरंच काही नव्हतं. माझ्या कल्पनेचे खेळ सगळे. व्हॉट द फक आय एक्स्पेक्टेड? शिट्.. दिस इझ सो सिक!

- एss यार..

- मला त्याच्यासोबत लग्न करायचं होतं, संसार थाटायचा होता असंही नव्हे अरे, पण, होय-नाहीचे उत्तर माहित नसलेल्या प्रश्नाचं उत्तर इतकं मुस्काटात बसल्यासारखं मिळेल याचीही मनाची तयारी नव्हती.

- चलो यार, कोई नही. आपण त्याचं घर उन्हात बांधू.

(ती हसत चुकचुकते)

- चलो, अब अपने बिगर-ऊनवाले घर चलते है.

- जरुर! पर, गाडी हम चलाएंगे.

(तो ड्राइव्ह करतोय, तिला डुलकी लागलिये आणि तो मनाशीच विचार करतोय)

"न बोललेल्या गोष्टींमध्येच कितीतरी गर्भितार्थ लपलेले असतात हे तूच मला शिकवलंस, मग ही शक्यता तुझ्या डोक्यातून कशी निसटली? त्याला फरक पडला असं नाही अगं. कदाचित त्याला नको तितका फरक पडला असेल."

कारण,

रेस्टॉरंटमध्ये तिची पाठ वळल्यावर बेदरकारपणे हसणाऱ्या त्याचा विद्ध झालेला चेहरा त्याने स्वत:च्या डोळ्यांनी पाहिला होता.

"सांगावं का तिला? की नको, असंच तडफडत ठेवावं?"

"सांगूनच टाकावं? पण त्यानंतर व्हॉट इफ शी लव्ह्ज मी लेस? मी तिच्या आयुष्यातून बाहेर गेलो तर??

"व्हॉट आर यू सेईंग मॅन?"

"शी विल बी हॅप्पी अगेन. नो, शी 'इझ 'हॅप्पी विथ मी.. पण ती त्याला विसरलेली नाही आणि कधीच विसरणार नाही. ती माझ्यासोबत का आहे मग? माझ्यामध्येही तिला तोच दिसतो का?"

"शिट यार, यू आर सिक्. सिक् सिक् सिक्."


(मग तो स्वत:चीच निर्भत्सना करत असताना, त्याच्या इनसिक्युरिटिजच्या दलदलीत, स्वत:विषयीच्या अविश्वासाच्या गचपणात रुतत चाललेला असताना त्याच्या स्वत:च्या कस्टममेड नरकात बाहेरची रात्र आणखीनच काळीकुट्ट होत जाते.)

--

याआधीचे: उत्तररात्र-१ उत्तररात्र-२उत्तररात्र-३ | उत्तररात्र-४

मिकन् आणि पायपर

मिकनला जाग आली.

जाग आल्याआल्या त्याला पहिले काय दिसलं असेल तर त्याचे पाय आणि समोरच्या सीटची काळी पाठ. मिकनने बाहेर पाहिलं तर बाहेरची ऊन्हं त्याला टाटा करत उतरणीला लागली होती, कावळ्यांची शाळा सुटली होती आणि बाहेर जिथे नजर जाईल तिथे झाडंच झाडं होती.
मिकन् मामाच्या, आजीच्या, त्याच्या आईच्या गावी चालला होता.

त्या बसमधल्या सीट इतक्या मोठ्या होत्या की पाय पसरून बसूनही मिकनचे पाय त्याच्या सीटच्या कडेपर्यंतच येत होते. सीटच इतकी मोठी आहे की आपणच इतके छोटे आहोत की सीट मोठी वाटते आहे? हो, असंच असावं, मिकनने मान डोलावली. झोपून उठल्यानंतर मिकनला असे छान विचार करता येत असत. मिकनने वाकून बाजूच्या सीटवर आईकडे पाहिलं. आई अजूनही त्याच्याकडे पाठ करून तिच्या बाजूला बसलेल्या मामाशी बोलत होती. मिकनशी बोलते तशीच - डोळे मोठ्ठे करून, हातवारे करत. दुपारपासून तिने मिकनकडे पाहिलं सुद्धा नव्हतं. मिकनच्या गळ्यात दुखलं एकदम. ही इतकी काय बोलतेय? मिकनने बाजूच्या सीटवर तोंड उघडं टाकून बेशुद्ध पडलेल्या बाबाकडे पाहिलं. एकदा त्याच्या उघड्या तोंडात कृष्णासारखं विश्वरूप दिस्तं का हे पाहायला मिकन त्याच्या तोंडावर वाकवाकून पाहात होता आणि तेवढ्यात बाबाला जाग आली होती. बाबाची असली भीतीने बोबडी वळली होती की बस रे बस! आईची सॉलिड बोलणी खाल्ली होती मिकनने.

किती झोपतो हा? मिकनने मान हलवत च्यक् केलं. मिकनने बाबाच्या शर्टची बाही ओढून पाहिली, पण बाबा ढिम्म हलला नाही. मिकनने सीटच्या बाजूला असलेली हॅंडल धरली आणि धडपडत सीटवर उभा राहिला. बस खूप हलत होती आणि मिकन् सीटवर उभ्या उभ्या हेलकावे खात होता. मिकनला एकदम सिंदबाद असल्यासारखं वाटलं. प्रत्येक बेटावर सिंदबादला खजिन्यासोबत ताजी फळं आणि गोड पाणी मिळायचं तेव्हा मिकनला त्याचंच पोट भरल्यासारखं वाटायचं. मिकन् आता सिंदबादसारखा डोलणाऱ्या लाटांवर सफर करत बेटाच्या दिशेने चालला होता. आईने मध्येच मान वळवून डोलकाठीसारख्या डोलणाऱ्या मिकनकडे एकवार पाहिलं आणि बॅगेतून एक सफरचंद काढून मिकनसमोर धरलं.

"घ्या सिंदबादराव, ताजी फळं खा आणि या बाटलीतलं गोड पाणी प्या."

एकदम खुषीत सफरचंद खाताना मिकनला वाटलं की, आईला सगळ्ळंच्या सगळं कसं कळतं?

--

मिकनला जाग आली.

त्याला कशानेतरी जाग आली होती खरी पण कशाने ते काही कळेना. त्याच्या डोक्यावर कौलांचं छप्पर होतं आणि त्यात एक काच बसवली होती. त्या काचेतून येणारं लख्ख ऊन मिकनच्या तोंडावर आलं होतं आणि त्यानेच मिकनला जाग आली होती.

कौलात काच का बसवली?
झोपून उठल्यानंतर मिकनच्या डोक्यात आलेला पहिला विचार.
आणि आपण कुठे आहोत? हा दुसरा.

मग त्याला सगळं आठवलं. तो गावी होता. कालच तो, आई, बाबा आणि मामा गावाला येऊन पोहोचले होते.

मिकन् आईला शोधत बाहेर आला तेव्हा आई चटईवर आजीशी बोलत बसली होती. मिकन् तिच्या मांडीवर जाऊन बसला पण तिला मिकन् तिथे असल्याचं कळलं असं काही मिकनला वाटलं नाही. त्याने मान वर करून तिच्याकडे पाहिलं पण ती गप्पांमध्ये गुंगली होती. मिकन् तिच्या मांडीवरून उठला आणि हळूहळू चालत बाहेर आला. बाहेर बाबा आणि मामा खुर्च्या टाकून चहा पीत बसले होते.

"ह्हे मिकन्, माय बॉय!"

त्याच्या मामाने गडगडाट करत त्याला हाक दिली.

"एक मिनीट थांब, तुझ्यासाठी काहीतरी आणलंय मी."

काय? गिफ्ट? खेळणी? पुस्तकं? काय असेल. मिकनची दु:खी चर्या पालटली आणि दु:खाची जागा उत्सुकतेने घेतली.

मामाने त्याच्यासमोर छान छान कागदांमध्ये गुंडाळलेल्या वस्तूंचा ढीग आणून ओतला. पुस्तकं, लेगो, बॅटरीवर चालणारं, सात गिरक्या घेऊन खाली उतरणारं हेलिकॉप्टर, रिमोटवर पुढे-मागे होणारी मोटार. मिकन एकदम हरखला. त्याला त्याचा मामा एकदम जास्तच आवडायला लागला.

मग मामा एकदम लाडात येऊन म्हणाला,

"मिकन्, एक सांग, तुला सर्वात जास्त कोण आवडतं? आई, बाबा, आजी की मी?"

मिकन् खेळण्यांचं निरीक्षण करण्यात गढला होता. त्याने मान वर न करताच उत्तर दिलं.

"आई"

"ओके, फेअर इनफ. मग मला सांग, सर्वात जास्त कोण आवडतं? बाबा, आजी की मी?"

मिकनकडून प्रतिक्षिप्त क्रियेसारखं उत्तर आलं.

"आई"

"अरे? पण, मी तुला आईबद्दल नाही विचारलं मिकन्. बाबा, आजी की मी?"

"आई"

मग बाबाच म्हणाला,

"कशाला रक्त आटवतो आहेस मीना? १०० टक्के आई पार्टी आहे ती. काहीही करा, ती नाही बदलायची. आता बघ हां, मी विचारतो.  मिक्या, तुला कोण आवडतं, मी की आई??"

"आई"

"पाहिलंस???"

"ह्होss कळलं."

---


"मिकन् बाहेर ये. बघ, तुला कोण भेटायला आलंय."

मिकनला आईची हाक ऐकू आली, पण, मामाने दिलेलं छान गुळगुळीत पानांचं पुस्तक हातातून सोडवत नव्हतं.

एरव्ही घरात तो, आई आणि बाबाच असण्याची सवय असलेल्या मिकनला इतक्या साऱ्या माणसांमध्ये बुजल्यासारखं होत होतं. इथे सगळंच वेगळं होतं. आजी बाबाला काहीतरी बापू म्हणून हाक मारत होती, आईला सगळे राणी म्हणत होते. मिकनला मिक्या, मिकू अशी कायकाय नावाने हाका मारल्या जात होत्या, सारखे सारखे गालगुच्चे घेतले जात होते, मामाचा त्याला कधीही पकडून "तुला कोण आवडतं?" विचारण्याचा कार्यक्रम सुरू होता. त्याला बाहेर जायचा कंटाळा आला, पण त्याने कान टवकारले.

त्याच्या कानावर आईचा आवाज येत होता.

"श्रीधर, अरे किती मोठी झाली ही! मिकनपेक्षा एक वर्ष मोठी, नाही का?"

मग मात्र मिकनचं कुतूहल त्याला एका जागेवर बसू देईना. तो हातात पुस्तक घेऊनच बाहेर आला तेव्हा आई म्हणाली.

"मिकन्, ही कुसुम."

कुसुम?? मिकनला एकदम हसूच फुटलं. कुसुमसारखा एकच शब्द त्याला आठवला तो म्हणजे ढिश्शूम.

त्याच्या समोर एक फ्रॉक घाललेली, कुरळ्या केसांची मुलगी उभी होती. तिचे केस इतके कुरळे होते, इतके कुरळे होते की तिच्या डोक्यावर स्प्रिंगांचं जंगल माजल्यासारखं दिसत होतं. तिचे डोळे बाहुल्यांचे डोळे कसे मोठेमोठे असतात तसे बटाट्यासारखे, कायमस्वरूपी विस्फारल्यासारखे दिसत होते. तिच्या हातापायाला माती होती आणि तिने पाठी लपवलेल्या मुठींमध्ये काहीतरी लपवलं होतं. इतका सारा वेळ ती तिच्या विस्फारलेल्या डोळ्यांनी मिकनकडे टकटका पाहात होती.

"कुसुम, अगं जा, दे त्याला तू काय आणलयंस ते."

ती कुसुम नामक मुलगी मुठी पुढे करून मिकनजवळ आली आणि मिकनच्या हातांची आपसूक ओंजळ झाली.

कुसुमने त्याच्या ओंजळीत टकटकीत हिरव्या रंगाची गोलगोल फळं ओतली.

"आवळे म्हणतात त्याला मिकन्. बघ एक खाऊन."

राणीचं आवडतं फळ हो! - इति आजी.

मिकन् जरा संशयानेच त्या फळाकडे पाहात होता, त्याचा वास घेऊन पाहात होता. पण आईला आवडतं म्हटल्यानंतर त्याचा संशय फिटला आणि त्याने पुटकन एक गरगरीत आवळा तोंडात टाकला.

पहिल्यांदा त्याला काहीच चव जाणवली नाही पण काही सेकंदांतच झण्णsss करून ती आंबट-तुरट चव त्याच्या जिभेवर पसरली आणि कपाळ आक्रसून, मुठी वळून तोंड आंबट करून कचकच आवळा खाणाऱ्या मिकनकडे पाहून कुसुमसकट सगळेच हसले.


--


आवळे, आवळे, आवळेsssss

ती आवळ्याची चव काही मिकनची पाठ सोडेना. कुसुमने दिलेले सगळे आवळे मटकमटक करत संपवूनही त्याचं समाधान झालं नव्हतं. बाहेर कुसुम असेल तर तिच्याकडेच आणखी मागू म्हणून तो बाहेर ओसरीवर आला आणि त्याला घराच्या गेटजवळच पोपटी, हिरव्या-पिवळ्या फळांचा खच पडलेला दिसला. त्याच्या जीभेला पाणी सुटलं.

"काय मिकन्, काय हवंय?"

"मामा, तो आवळा आहे ना?"

"हो. ताईचा मुलगा शोभतोस खरा. जेवणासारखी आवळे खाते ती. जा, उचलून आण ते."

मिकन् आनंदातच पुढे सरसावला पण, मध्येच कच्चकन ब्रेक लागल्यासारखा थांबला. अंगणातली जमीन ओली होती आणि तिच्यातून वेगळाच वास येत होता.

मिकनने जरा संशयानेच पाण्यात पाय बुडवून पाहावा तसा त्या जमिनीवर अलगद पाय टेकून पाहीला तर त्याच्या पायाला काहीतरी ओलं ओलं लागलं. मिकनला एकदम कसंसच झालं. तो ओसरीतल्या खांबाला टेकून बसला आणि हाताने पाय नाकाजवळ आणून त्याचा वास घेतला.

"मिकन, तुला माहितीये ते काये ते?"

नाक आक्रसून ओठ काढून आधीच रडायच्या तयारीत असलेल्या मिकनने त्याच्याकडे पाहिलं.

"शेण आहे ते. गाईची पॉट्टी."

मामा सिंदबादच्या गोष्टीतल्या राक्षसासारखा गडागडा हसला आणि मिकनने हात-पाय झाडत जोरात भोकाड पसरलं.


--


मिकनला शांत करायला आईला बराच वेळ लागला.

मिकनचं मुसमुसणं अखेरीस थांबलं तेव्हा आई त्याला कडेवर घेऊन बाहेर ओसरीवर आली. बाहेरची जमीन पाहून मिकनला पुन्हा एकदा रडण्याचा उमाळा आला.

"मिकन्, श्शू, उगीच रडायचं नाही. काये त्यात रडण्यासारखं?"

"ऊंss"

"हे बघ, आपण दोघे चालून पाहूयात त्या जमिनीवरून, चालेल?"

मिकनने नाही, नाही करत जोरजोरात मान हलवली.

"बरं मग मी चालते, तू नुसता बघ, मग तर झालं."

मिकन् काहीच बोलला नाही.

आईने अंगणातल्या जमिनीवर पाऊल टाकलं आणि मिकनने शहारत झडझडून अंग हलवलं.

"इथे बघ मिकन्, किती थंड आहे ही जमीन. किती छान वाटतंय बघ."

मिकन् मख्ख.

"मी तुला उचलून घेते, तू वरून बघ जमीन, चालेल?"

मिकनची मुद्रा जरा संशयाचीच राहिली, पण आई सांगतेय तर करून पाहू हाही विचार होता.

आईने मिकनला उचलून घेतलं आणि ती अंगणात फेऱ्या घालायला लागली.

"ताई, काय करतेस अगं? दे ठेवून त्याला खाली. सवय नाहिये त्याला म्हणून घाबरतोय तो इतकंच."

आईने त्याच्याकडे डोळे वटारून पाहिलं आणि मामा गप्प बसला.

थोडा वेळ फेऱ्या मारल्यानंतर मिकन आईच्या खांद्यावर सुस्तावला. त्याचे डोळे गपागप मिटायला लागले. आई मिकनला म्हणाली,

"मिकन्, उतरतोस का? पाठ दुखली."

मिकन् खाली उतरेपर्यंत तो ती शेणाची जमीन विसरलाही होता, पण, त्याच्या पायाला काही सेकंदच त्या रवाळ जमिनीचा स्पर्श झाला आणि मिकनने पाय झटकन वर उचलून घेतले.

तेवढ्यात ओसरीवर आलेल्या बाबाला पाय वर करून आईच्या हाताला लोंबकळणारा मिकन् दिसला आणि बाबाने कपाळावर हात मारून घेतला.


--


आवळे, आ व ळे, आवळेss.

मिकनला दुसरं काही सुचतच नव्हतं. त्याला त्याच्या डोळ्यांसमोर आवळ्यांनी लगडलेलं झाड दिसत होतं, पण तिथवर जायचं म्हणजे ते शेणाचं अंगण ओलांडायला लागणार होतं. त्याला चप्पल घालून जाता आलं असतं पण आईने त्याला स्पष्टच सांगीतलं होतं.

मिकन्, नाही त्या गोष्टींची भीती वाटून चालणार नाही. चप्पल पण तूच आणायचीस आणि आवळे हवे तर तेही तूच आणायचेस, समजलं?

मिकन् एकदम हिरसुमला आणि बाहेर अंगणात येऊन एकटाच बसला. कोणी त्याची समजूत काढायला आलं नाही तेव्हा तर त्याला एकदमच वाईट वाटलं.

तितक्यात त्याला जाणवलं की ओसरीवर तो एकटाच नाही. त्याच्या शेजारीच खांबाच्या पलीकडे कोणीतरी बसलं होतं. त्याने डोळे बारीक करून पाहिलं तर ती कुसुम होती. अंधारातही दिसणाऱ्या तिच्या केसांच्या जंगलावरून मिकनला ते कळलं.

कुसुम त्याच्या शेजारी येऊन बसली आणि तिने मिकनच्या हातात एक बाटली दिली.

मिकनने बाटली डोळ्यांच्या जवळ नेऊन पाहिली, उलटी-पालटी करून पाहिली, कानाजवळ नेऊन हलवून पाहिली, पण त्यात काही नव्हतं. तो कंटाळून बाटली कुसुमकडे परत देणार इतक्यात त्याला ते दिसलं.

त्या बाटलीत एक प्रकाशाचा बिंदू दिसायला लागला होता.

मिकनने बाटली पुन्हा निरखून पाहिली आणि एक, दोन, तीन, चार असं करत वीसेक प्रकाशाचे बिंदू त्यात दिसायला लागले.

मिकन् एकदम हरखला.

काजवे. कुसुम म्हणाली.

काजवे.. मिकन् स्वत:शीच म्हणाला.

इतक्यात मिकनची नजर वर गेली आणि त्याचं तोंड उघडं ते उघडंच राहिलं.

त्याच्या समोर ते प्रकाशाचे अनेक बिंदू हवेत तरंगत होते, कुठेकुठे एकाच जागी असल्यासारखे वाटत होते. अंगणातल्या झाडांवर, मामाच्या गाडीवर, पाळण्यावर सगळीकडे ते टिमटिमत होते. मिकनने खाली पाहिलं तर तो काजवा नामक प्रकाशाचा बिंदू त्याच्या पायावरही होता.

आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे, मिकनला त्याची अजिबात भीती वाटली नाही.

कुसुमने ती बाटली उघडून मिकनच्या हातात दिली आणि त्याला हात धरून उभं केलं. काय करायचं हे मिकनला सांगायची गरज भासली नाही. तो आणि कुसुम हात धरून काजव्यांना बाटलीत आणत राहिले आणि बाटलीतला प्रकाश वाढत गेला. सरतेशेवटी त्या बाटलीत इतके काजवे झाले की ती बाटलीच एका भल्यामोठ्या टॉर्चसारखी झगमगायला लागली. काजवे गोळा करायच्या नादात कधीतरी कुसुमचा हात सुटला होता, पण मिकनला त्याचं भान नव्हतं. त्या बाटलीच्या आकाराच्या प्रकाशाकडे मन भरेस्तोवर पाहिल्यानंतर केव्हातरी मिकनला थंडी वाजायला लागली तेव्हा त्याला कुसुम त्याच्या शेजारी नाही याचं भान आलं आणि आपण कुठे आहेत याचंही.

तो अंगणाच्या मधोमध उभा होता.

पण, हातात ती काजव्यांची बॅटरी घेऊन उभा असताला त्याला का कोणास ठाऊक, त्या जमिनीचं विशेष काही वाटलं नाही. त्याने पायाचे तळवे चाळवले आणि जमिनीची ऊब त्याच्या तळव्यात शिरली. त्याला एकदम पायपर असल्यासारखं वाटलं. पाण्याला प्रचंड घाबरणारं ते सॅंडपायपर पक्ष्याचं पिल्लू आपल्या भीतीवर कसं मात करतं हे आईने मिकनला कितीतरा वेळा दाखवलं होतं. आईची आठवण येऊन त्याला एकदम छान, मऊमऊ वाटलं. खाली पाहात ती ऊबदार, रवाळ जमीन पायाने अनुभवत तो किती वेळ उभा होता कोण जाणे! अचानक त्याच्या खांद्यावर टकटक झाली.

हातात त्याच्या चपला घेऊन कुसुम उभी होती.

मिकनने एकवार कुसुमकडे पाहिलं, एकवार त्या चपलांकडे पाहिलं आणि मान हलवली.

आणि मग तो एकदम हसला.

त्याला हसताना पाहून कुसुमही हसली.

तिने मिकनच्या चपला खाली ठेवल्या, पुन्हा एकदा मिकनचा हात धरला आणि तो दोघे पुम्हा एकदा अंगणात काजवे गोळा करण्यात गढले.

किलकिल्या दारातून हे सर्व पाहणाऱ्या आईने गालातल्या गालात हसत दार उघडलं आणि मिकनला जेवणासाठी हाक मारली.

--

दुसऱ्या दिवशी सकाळी मिकनने आईसाठी आपली छोटी ओंजळ भरून आवळे आणले, तेव्हा आई मिकनसमोर पाण्याची बाटली धरून म्हणाली,

"चला पायपरराव, ताजी फळं खा आणि या बाटलीतलं गोड पाणी प्या."

डोळे मिचकत, नाक आक्रसत ती रसाळ फळं खाताला मिकनला न राहवून वाटलं की,

आईला सगळ्ळंच्या सगळं कसं कळतं?


--


याआधीचे: मिकन् | मिकन् आणि गुऱ्या

ससुरा...!

"अगला स्टेशन कुतुब मिनार. दरवाजा बायी तरफ खुलेगा."

वेण्डी मेट्रोतल्या खास स्त्रियांसाठी असलेल्या २-सीटर जागेसमोर बारला टेकून कुठेतरी वर पाहात उभी होती. दाराच्या वरच येलो लाईनचा संपूर्ण मार्ग दाखवणारा नकाशा होता आणि त्यावरुन एक मुंगी चालत होती, सिकंदरपूरला मेट्रोमध्ये चढल्यापासून तिच्याकडेच लक्ष होतं वेण्डीचं. गाडी थांबली तशी ती मुंगीही थांबली, तिने अबाऊट टर्न केला आणि मिशा फेंदारुन अख्खा एक क्षण वेण्डीकडे पाहिलं. तिच्या लोंबणा-या लंबुळक्या अॅंटेनांपैकी एक जरा लहानच होती. वेण्डीने तिला नाव दिलं- टोरी अमॉस. वेण्डीला दूरचं दिसतं, हलक्यातला हलका आवाज, कुजबूजही ऐकू येते, पण, वेण्डी स्पायडरमॅन नाही, आणि व्हॅंपायर तर मुळीच नाही.

दार आपो‌आप उघडलं. गर्दीचा एक पुंजका तरंगत बाहेर गेला. जितकी माणसं बाहेर गेली तितकीच माणसं आत आली. जी माणसं बाहेर गेली ती पुन्हा आत आली असं झाली नाही, तरी त्या मेट्रोमध्ये काही बदललंय असं वाटलं नाही. वेण्डीला वाटलं की कुतुब मिनार, इतकंच काय हौज खास नामक स्टेशन देखील आहे याचा साक्षात्कार आपल्या तिशीत व्हावा याला काय म्हणावं? वेण्डीला ही माहिती असायला हवी होती की नको होती? शेरलॉकला पृथ्वी सूर्याभोवती फिरते हे देखील माहित नव्हतं, पण तो शेरलॉक आहे. वेण्डी शेरलॉक देखील नाही.

मी जसं टोरीकडे चौकस नजरेने पाहतेय तशी तीही आपल्याकडे ’कोण हा चमत्कारीक प्राणी’ म्हणून बघत असेल का? आपण फार गंमतीदार विचार करतो असं वाटलं वेण्डीला. मग तिने मोठया कष्टाने टोरीवरचे विचार काढून घेतले.

मेट्रोचं आपोआप बंद झालं आणि तो अजगर पुन्हा एकदा हलायला लागला. तिने आजूबाजूला नजर टाकली. कोणाचंही कोणाकडे लक्ष नव्हतं. गजबज, गोंधळ खूप होता, पण ते नुस्तंच माशा घोंघावताना जो अर्थहीन, डोक्यात तिडीक जाणारा घुमघुम आवाज होतो तसा होता. त्याला नाद नव्हता, त्याला सप्तकं नव्हती, इतकंच काय त्याला चढ-उतारही नव्हते. व्हाईट नॉईझसारखा तो आवाज वेण्डीच्या कानात गच्च बसला होता. पाहावा तो माणूस मोबाईलमध्ये डोकं खुपसून बसला होता किंवा कुठेतरी शून्यात नजर लावून बसला होता.

वेण्डीने टोरीकडे पाहिलं तेव्हा टोरी समयपूर बादलीला पोहोचूनन पुन्हा डाऊन यायला निघाली होती.

टोरी गुडगावच्या दिशेने चालली होती आणि वेण्डी गुडगावकडून दिल्लीकडे येत होती.

--

आधी वेण्डीला वाटायचं की शहरं तीच असतात, फक्त आपला पर्स्पेक्टीव्ह बदलतो.

घरं, त्यांची काळोखी माजघरं, घरातून येणारे टीव्हीचे आवाज, धुळमटलेल्या गच्च्या,अंगणातली तुळशी वृंदावनं, गोठ्यातली गुरं, गुरांची अंगकाठी, रस्त्याच्या बाजूने लावलेली झाडं, लोकांचे डोळे, त्यांच्या डोळ्यांतले दिवे, रात्री-दिवसा रस्त्यावरील वर्दळ  यावरुन शहराची ओळख ठरत असते. काहीतरी वजा होत असतं तेव्हा कशाचीतरी भर पडतच असते. रेंगाळलेले उच्छवास, वेण्यांचे वास, अपरिचित भाषेतली उत्साही बडबड, घराकडे जाणारी, घराकडून येणारी, घरापासून तुटलेली अनेक माणसं. तसं पाहायला गेलो तर आपण एकटे कधीच नसतो.

पण, गेले पाच दिवस तिला दिसलेलं गुडगाव पाहून ती चक्रावली होती, वैतागली होती आणि त्यानंतर अक्षरश: रडकुंडीला आली होती. शहर कसं असावं याबद्दलच्या वेण्डीच्या सर्व प्राथमिक कल्पनांना छेद देणारं ते शहर होतं. रस्त्यावर तिला आई-बाबाचा हात धरुन मजेत चालणारं एकही मूल दिसलं नाही की पंधरा-सोळा वर्षांची मुलं-मुली दिसली नाहीत.दिसली ती सर्व पोटापाण्याकरता गुडगावमध्ये येऊन राहणारी, पाच दिवस मान मोडून काम करणारी आणि शुक्रवारी रात्री थॅंक गॉड इट्स फ्रायडे म्हणजे टीजीआयएफ साजरा करत, दारू ढोसून लास होणारी तरूणाई!

रस्त्यावर एकही टपरी नाही, किराणा मालाचं दुकान नाही. छोट्यातली छोटी वस्तू घ्यायची असेल तरी तंगडतोड करत मॉलमध्ये जायचं. दारूची दुकानं मात्र नाक्या-नाक्यावर. वेण्डी राहात होती त्या डीएलएफ-३ भागापासून अॅंबियन्स नावाचा एक मॉल अवघ्या १ किलोमीटरवर होता, पण तिथे पोहोचेपर्यंत तिला मोलसरी ऍव्हेन्यू म्हणून एक रॅपिड मेट्रोचं स्टेशन लागायचं आणि त्यानंतर NH ४८. त्या रस्त्यावर जिथे पाहावं तिथे, वेळ कोणतीही असू देत जांभया देणारे, पारोसे, पचापच थुंकणारे ड्रायव्हर आणि रांगेने उभ्या असलेल्या टॅक्स्या पाहून तिचा उत्साहच गळून जायचा.
रस्त्यावर छोटं मूल नाही. कुटुंबं नाहीत. बागा नाहीत. विशीच्या खालची मुलं-मुलीच नाही. मेडिकलची, खेळण्यांची, कपड्यांची दुकानं नाहीत. एखाद्या शहरातली जिवंत सळसळ इथे नाहीच.

वड-पिंपळ नाहीत, आहेत ती सगळी आखूड, शोभेची झाडं, नाहीतर काटेकोरपणे कापून काढलेल्या लॉन्स. वेण्डीच्या गावात एक पुराणवड आहे. कल्पनाही करता येणार नाही इतकी वर्षं ऊन-पाऊस अंगावर झेलत विस्तारलेला तो अवाढव्य वड पाहून वेण्डीला उगाचच आधार असल्यागत वाटतं, एक नवी उभारी आल्यासारखी वाटते. या शहरात मात्र आधार वाटावा, आपली वाटावी, जिला धरून दिवसच्या दिवस काढू शकू अशी गोष्टच नाही. या शहरात आल्यापासूनच वेण्डीला हातात एक काठी देऊन बारीक दोरावर चालायला लावल्यागत वाटत होतं.

ती एका कंपनीत जाऊन आली. त्या कंपनीत किमान २०,००० लोक काम करतात, आणि त्यांचं सरासरी वय ३४-३५ आहे, पण त्यातला एकही लक्षात राहिला/राहिली नाही.
एव्हढी माणसं जातात आपल्या बाजूने- पण एकाचाही चेहरा धड आठवत नाही.
इतकी झाडं मागे टाकतो. कुठली होती ती? काहीच पत्ता नाही.
दिवसभर सगळ्यांच्या संभाषणातले तुकडे आदळत असतात अंगावर, पण त्यातलं काहीही डोक्यात नोंदलं जात नाही.
ड्रायव्हर तेजपाल ५ दिवस गुडगावमध्ये गाडी चालवून गावच्या ओढीने राजस्थानला पळतो आणि सोमवारी परततो तेव्हा रडवेला झालेला असतो.
संध्याकाळी सहाला काम संपवून हॉटेलवर परतायचं असतं तेव्हा वेण्डीला होपलेस, असहाय्य वाटतं
ते शहर तुमच्यातला सगळा जीवनरस शोषून घेतं.अगदी काही दिवसांच्या आतच! डिमेण्टर आपल्या सर्व आनंदी आठवणी शोषून घेतील तसं.

ट्रॅफिक तर सगळ्या शहरांमध्ये असतं. वेण्डीच्या मुंबईतलं ट्रॅफिक तर कुप्रसिद्धच. पण, तिथे कधी अडकून पडलोय अशी भावना होत नाही. आपण पुढे जातच राहणार आहोत असा विश्वास असतो तिथे. पण, गुडगावच्या ट्रॅफिकमध्ये मात्र इनर्शियाची अगदी लख्ख जाणवेल अशी भावना होते. आपण आता इथेच अडकून पडणार आहोत, आत पुढे जाणं होणारच नाही असं काहीतरी येडटाक डेस्परेशन आल्यासारखं होतं. एसी गाडीतही जीव कोंदतो आणि खिडक्या उघडल्या की घुसमटतो. इकडे आड, तिकडे विहिर.. काय करावं?

धुळीचा तो प्रचंड खकाणा, सर्वत्र बंजर, ओसाडीचं वातावरण, सकाळचं चावणारं, टुपणारं विचित्र ऊन, त्या एकंदर ओसाडीला अर्वाच्य शिवी हाणत अश्लील उभ्या असलेल्या त्या गगनचुंबी इमारती, प्रचंड मोठ्या कॅफेटेरियामध्ये ताटामध्ये अन्नाचा डोंगर रचून तो अधाशागत चिवडणारी मुलं-मुली, रोजच्या रोज फुकट जाणारं किलोवारी अन्न, अर्थहीन, हेतूशून्य, तुपट सुबत्ता, मॉलमध्ये दररोज संध्याकाळी उधळला जाणारा अमाप पैसा..

अशा असंख्य छोट्या छोट्या गोष्टींनी गुडगाव मनातून उतरत गेलं. शेवटी शेवटी तर वेण्डीला गुडगावची इतकी शिसारी आली की शनिवारी सकाळी ८च्या मेट्रोने वेण्डी दिल्लीकडे यायला निघाली होती.
.
.
.
.
"अगला स्टेशन राजीव चौक. दरवाजा दायी तरफ खुलेगा."

गर्दीच्या एका पुंजक्याचा भाग होऊन वेण्डी राजीव चौक नामक स्टेशनवर उतरली. कायम गर्दीने लसलसणारं रेल्वे स्टेशन.
हवा उष्ण होती, प्लॅटफॉर्म उष्ण होता,  लोकं उष्ण होती, नजरा उष्ण आणि त्यांचे श्वासही.
ती दुपार-ती वेळ नेहमीप्रमाणेच तिच्या अंगात घुसली आणि ती त्या लोंढ्यावर स्वार होऊन स्टेशनच्या बाहेर यायला निघाली.

---

"अगला स्टेशन कुतुब मिनार. दरवाजा बायी तरफ खुलेगा."

पुन्हा एकदा कुतुब मिनार.

राजीव चौकला धावत पळत वेण्डी मेट्रोमध्ये चढली तेव्हा ती मेट्रो हूडा सिटी सेंटरलाच जाईल असा वेडगळ विश्वास तिला वाटत होता, पण तो साफ खोटा ठरला. मुंबईसारख्या इथेही येडपटासारख्या मधल्याच कुठल्यातरी स्टेशनपर्यंत जाणा-या गाड्या होत्या. आता काय करणार, साकेतला उतरू म्हणून ती तिथेच पेंढा भरलेल्या पांडासारखी बसून राहिली. गाडी कुतुब मिनारवरून पुन्हा एकदा आल्या दिशेने निघाली आणि तितक्यात एक बुटकी, ठेंगणीठुसकी मुलगी तिला हाय करत घाईघाईने तिच्या दिशेने येताना दिसली.

पहिल्यांदा वेण्डीला वाटलं की आपल्याला भास होतोय. कारण, आतापर्यंतच्या प्रवासात कोणी तिच्याशी आपणाहून बोललं नव्हतं किंवा उगीचच स्टेशन येईपर्यंत गप्पा मारल्या असं झालं नव्हतं.

ती मुलगी तिच्या बाजूला येऊन बसली आणि वेण्डीला कळलं की ती देखील वेण्डीसारखीच हूडा सिटी सेंटरला जायचं म्हणून गाडीत चढली होती. इव्हलिन तिचं नाव. कलकत्त्याहून आलेली. नोकरीच्या निमित्ताने हैद्राबाद-पुणे करत गुडगावला यायला लागलेली, सैराटचं ’झिंगाट’ गाणं मोडक्या मराठीत बोलता येणारी, गुडगावचा मनोमन प्रचंड तिरस्कार करणारी. I won't deny that this city gives me a livelihood, but that doesn't mean I have to like it असं मॅटर-ऑफ-फॅक्टली सांगणारी.

साकेतला दोघींनी गाडी बदलली. आधीच त्या भरपूर माणसं कोंबून भरलेली आणि त्यात भर म्हणून प्रत्येक स्टेशनवर माणसंच माणसं त्यांच्यावर चाल करुन येत होती. काळी, गोरी, उंच, बुटकी, क्रूर, मायाळू, मतलबी, हेकणी, फ़ेंगाडी, देखणी.
या सगळ्या गर्दीत तिला त्या दोघींच्या भोवती पातळ मेम्ब्रेनचे बुडबुडे असल्यासारखे वाटले. माणसं त्यांच्यावरुन वाहतायेत खरी, पण त्यांना या दोघींची काही पडलेली नाहीये आणि ना त्या दोघींना त्यांची. गप्पा रंगल्या, गुडगावला यथेच्छ शिव्या घालून झाल्या, मग अचानक सीन समूळ बदलतो तसं झालं. आपण गुडगावमध्ये आहोत याचा वेण्डीला विसर पडला.

पण, तो आनंद फार काळ टिकला नाही. लवकरच वेण्डीचं स्टेशन आलं. वेण्डीचा पाय निघत नव्हता आणि इव्हलिनचा चेहरा उतरलेला होता; पण, उतरायला हवंच होतं. वेण्डी इव्हलिनचा निरोप घेऊन गाडीतून उतरली आणि त्या निर्मनुष्य स्टेशनवर एकट्यानेच उभं असताना तिला फुटून फुटून  रडावंसं वाटलं. आपल्याला रडू का येतंय याची कणभरही कल्पना तिला अर्थातच नव्हती, पण ती रडणार नव्हती. दुस-यांसमोर असलं काही करायची सवय नव्हतीच तिला. तिने चिमटीत कपाळ दाबून ठेवलं आणि कपाळ खसखसून घासलं, सगळे विचार पुसले जातील समहा‌ऊ या अपेक्षेत. मग तिला वाटलं की गेल्या सहा-सात दिवसांमध्ये आलेल्या अनुभवांपेक्षा हे  नक्कीच वेगळं होतं. पण नेमकं कसं?  एखाद्या वस्तूकडून येणारे प्रकाशकिरण नेगेटिव्हवर कसे उमटतात पुराव्यादाखल, तसंच त्या एका तासाने तिच्या मनावर एक कायमची खूण उमटवून ठेवली होती.
आणि मग काही ऐका-बोलण्याची, विचार करण्याची, आत चाललेल्या ठसठशीचा मागोवा घेण्याची गरज संपली. काहीतरी निसटून चालल्याची अस्वस्थता संपली.
एक साधं सरळ जिवंत सत्य सापडावं तसं वाटलं तिला.

कधीकधी पूर्णत्वाची भावना नकोच असते अगदी पण काहीही नसण्याची, आपल्या आतआत काहीही न हलल्याची भावना नको असते.
आज नेमकं तेच वेगळं होतं.

वेण्डीने मग एक खोल खोल श्वास घेतला आणि उगाचच स्टेशनच्या बाहेर पसरलेल्या गुडगावकडे पाहून म्हटलं, "कोई नही, ये तो ससुरा गुडगाव है. यहां यही होना है"

एक वर्ष स्पघेटीचं.

1971. ते वर्ष स्पघेटीचं होतं.

1971 या वर्षात मी जगण्याकरिता स्पघेटी केली आणि स्पघेटी करण्याकरता जगलो. त्या वेळी अॅल्युमिनियमच्या पॉटमधून येणा-या वाफा माझं आनंदनिधान होत्या आणि सॉसपॅनमध्ये बुडबुडत उकळणा-या टोमॅटो सॉसवर माझ्या आयुष्यातल्या सर्व आशा-आकांक्षा एकवटलेल्या होत्या.

तर, एके दिवशी मी किचनमधली उपकरणं विकणा-या एका स्टो‌अरमध्ये गेलो आणि तिथून एक किचन टायमर आणि अॅल्युमिनियमचा भलामोठा कुकींग पॉट घेतला. तो पॉट इतका मोठा होता की त्यात एखाद्या जर्मन शेफर्डलाही आंघोळ घालता आली असती. मग मी सुपरमार्केटमध्ये गेलो आणि तिथून चित्रविचित्र नावांचे अनेक  मसाले आणले. त्यानंतर मी एका बुकस्टो‌अरमधून एक पास्ता कुकबुक उचललं आणि अक्षरशः डझनावारी टोमॅटो घेतले. त्या वर्षात मी स्पघेटीचे जे मिळतील ते, जे म्हणाल ते, असतील नसतील तितके सर्व ब्रँड खरेदी केले.. मनुष्यजातीला माहित असलेले सर्व सॉस स्टोव्हवर उकळवले. त्या काळात माझ्या घरात सगळीकडे आल्याचे, कांद्याचे आणि ऑलिव्ह ऑ‌ईलचे सूक्ष्म कण तरंगत असायचे. त्यांचा एक दिसेल न दिसेलसा ढग माझ्या घरात सर्वत्र व्यापून राहिलेला असला पाहिजे कारण, त्यांचा वास माझ्या त्या छोट्याशा अपार्टमेण्टच्या कानकोप-यात, जमिनीत, सिलिंगवर, भिंतीवर, माझ्या कपड्यांवर, माझ्या पुस्तकांवर, माझ्या रेकॉर्ड्सवर, माझ्या टेनिस रॅकेटवर, माझ्या जुन्या पत्रांच्या बंडलामध्येही शिरला होता. जुन्या काळी रोमच्या रोमारोमातूनही असाच सुगंध दरवळत असला पाहिजे.

तर, ही कहाणी 1971 ए.डी. ची आहे.

त्यावेळी मी अगदी नेम केल्यासारखा स्पघेटी बनवत होतो आणि एकटाच खात होतो. स्पघेटीचा खरा आनंद घ्यायचा असेल तर ती एकट्यानेच खावी हे मला पटलं होतं. आता, मला असं का वाटलं हे मला नीट सांगता येणार नाही, पण तसं वाटलं, हे मात्र खरं!

मी स्पघेटीसोबत नेहमी चहा प्यायचो आणि लेट्यूस-काकडीचं छानसं सॅलड करुन खायचो. चहा आणि सॅलड मात्र भरपूर घ्यायचो. मी ते सर्व छानपैकी टेबलावर मांडायचो आणि आरामात, सावकाश, पेपर वाचत वाचत खायचो. रविवार ते शनिवार, सर्वच वार स्पघेटीचे वार असायचे आणि प्रत्येकी रविवारी एक नवा स्पघेटी आठवडा सुरु व्हायचा.

मी जेव्हा प्लेटमध्ये स्पघेटी घे‌ऊन खायला बसायचो- खासकरुन एखाद्या कुंद पावसाळी दुपारी- तेव्हा मला कोणीतरी माझं दार ठोठावणार आहे असं वाटत राहायचं. मी त्या दारामागच्या दार ठोठावणा-या व्यक्ती कोण असतील याची कल्पना करुन पाहायचो. त्या माझ्या कल्पनेतल्या, मला भेटायला येणा-या व्यक्ती प्रत्येकवेळी वेगळ्या असायच्या. कधीकधी त्या व्यक्तीला मी ओळखत देखील नसायचो, तर कधीकधी ती व्यक्ती माझ्या ओळखीतली निघायची. एके वेळी ती हाय स्कूलमधली, जिच्यासोबत मी डेटवर गेलो होतो, ती रेखीव पायांची मुलगी होती. आणि एकदा खुद्द मीच होतो, पण काही वर्षांपूर्वीचा! काही वर्षांपूर्वीचा मीच मला भेट द्यायला आलेलो होतो. एकदा तर चक्क विल्यम होल्डन आला होता, जेनिफर जोन्सला कवेत घे‌ऊन..

विल्यम होल्डन? हा!

पण, यांच्यापैकी कोणीही माझ्या अपार्टमेण्टमध्ये आलं नाही. ते सर्व माझ्या दाराच्या बाहेरच घुटमळत राहिले, दार न ठोठावता.. आठवणीतल्या एखाद्या सुट्या झालेल्या पानाप्रमाणे आणि मग निघून गेले..

-

ऋतू कोणताही असो, मी आपला स्पघेटी शिजवत राहिलो, कोणावर तरी सूड उगवायचा असल्यासारखा! प्रेमात फसवली गेलेली, एकाकी मुलगी आपली जुनी पत्रं कशी जाळायला आगीत टाकून देते, त्याप्रमाणे मी मूठमूठभर स्पघेटी त्या पॉटमध्ये भिरकावत होतो.

मी काळाच्या भरडल्या गेलेल्या सावल्या गोळा करायचो, त्यांना कुस्करुन, मळून छानसा जर्मन शेफर्डचा आकार द्यायचो, मग त्यांना त्या उकळत्या पाण्यामध्ये भिरकावून द्यायचो आणि मग छानपैकी मीठ शिंपडायचो. मग मी दोन मोठाल्या चॉपस्टिक्स हातात घे‌ऊन त्या टायमरचा व्याकुळव्यथित टिंग ऐकू ये‌ईपर्यंत त्या पॉटपाशीच भिरभिरल्यासारखा उभा असायचो.

स्पघेटीच्या त्या काड्या म्हणजे एक प्रकरण होतं. मी त्यांना कधीच नजरे‌आड हो‌ऊ द्यायचो नाही. माझी पाठ वळली की त्या पॉटवरुन उतरुन रात्रीच्या अंधारात नाहिशा होतील असं वाटायचं मला. एखादं घनदाट जंगल कसं रंगबिरंगी फुलपाखरांना काळाच्या कवेत गिळून घेतं तशीच ती रात्र देखील त्या स्पघेटीच्या काड्यांना आपल्या आत सारण्याकरिता शांतपणे कानोसा घेत थांबलेली आहे असं वाटायचं.

स्पघेटी आया पार्मिहियाना
स्पघेटी आया नापोलेताना
स्पघेटी आल कार्तोक्शियो
स्पघेटी आग्लियो ई ओलियो
स्पघेटी आला कार्बोनारा
स्पघेटी देला पिना
याशिवाय, कधीतरी राहून गेल्याने फ्रिजमध्ये भिरकावून दिलेली, नाव नसलेली थंडगार, निष्प्राण स्पघेटी असायचीच.

प्रचंड धगीतून जन्मास आलेल्या स्पघेटीची काडी न् काडी त्या 1971च्या पुरात वाहून गेली आणि नाहिशी झाली.
मला त्यांची अजूनही ल‌ईच आठवण येते- 1971 वर्षातल्या त्या सगळ्या स्पघेटींची.

-

तीन वीसला फोन वाजला तेव्हा मी तातामीवर पाय पसरुन सिलिंगकडे एकटक पाहात पडलो होतो. मी पडलो होतो त्या जागेवर हिवाळ्यातला कोमट सूर्यप्रकाश देखील ये‌ऊन पडला होता. डिसेंबर 1971च्या त्या हिवाळी स्पॉटला‌ईटमध्ये मी एखाद्या मरुन पडलेल्या माशीसारखा पडलो होतो.

पहिल्यांदा मला फोन वाजतोय हेच कळलं नाही. तो आवाज म्हणजे हवेमध्ये अद्याप रेंगाळत राहिलेल्या आवाजाची ओळख हरवत चालेली आठवण असेल असं मला वाटलं. पण, शेवटी त्या आवाजाला एक घनता यायला लागली आणि तो फोनचा आवाजच आहे असं वाटणा-या फोनच्या आवाजासारखा ऐकू यायला लागला. म्हणजे तो शंभर टक्के ख-या हवेतला शंभर टक्के ख-या फोनच्या रिंगचा आवाज होता तर! मी तिथून पडल्या पडल्याच हात लांबवला आणि रीसिव्हर उचलला.

दुस-या बाजूने एक मुलगी बोलत होती. ती इतकी-माहित-नसावीशी-वाटणारी मुलगी होती की मी साडेचारपर्यंत तिला पुन्हा विसरुनही गेलो असतो.  ती माझ्या एका मित्राची माजी गर्लफ्रेण्ड होती. काहीतरी झालं आणि तो आणि ती माहित-नसावीशी-वाटणारी मुलगी एकत्र आले. त्यानंतर पुन्हा काहीतरी झालं आणि त्यांचा ब्रेक‌अप झाला. त्यांना एकत्र आणण्यात माझा थोडाफार का हो‌ईना वाटा होता हे मात्र मी मान्य करतो.

"सॉरी, मी अवेळी फोन करतेय", ती म्हणाली, "पण तो कुठेय हे माहितिये का तुला?"

मी फोनकडे पाहिलं आणि फोनची कॉर्ड तपासली. कॉर्ड फोनला लावलेली होती, म्हणजे कोणीतरी खरंच फोनवर होतं. मी आठवत नाही काय ते, पण काहीतरी उत्तर दिलं. त्या मुलीच्या आवाजावरुन ती प्रचंड काळजीत आहे हे कळत होतं, पण ते जे काय असेल ते असेल, मला त्यात अडकून घ्यायची इच्छा नव्हती.

"कोणीही मला सांगत नाहिये की तो कुठेय." तिचा आवाज एकदम बर्फाळ होता. "सगळेच आपल्याला माहित नाहीये असं नाटक करतायेत. पण मला त्याला काहीतरी महत्त्वांच सांगायचंय, सो प्लीज, मला सांग तो कुठेय. आय प्रॉमिस की मी तुला यात ओढणार नाही. सांग, कुठेय तो?"

"मला खरंच माहित नाही", मी म्हणालो. "मी त्याला बरेच दिवस झाले पाहिलेलं नाहीये". हा माझाच आवाज होता का? मी त्याला बरेच दिवस झाले पाहिलेलं नाहिये हे खरं होतं, पण मला काही माहित नसल्याचा भाग खोटा होता. मला त्याचा पत्ता आणि फोन नंबर माहित होता. मी खोटं बोललो की माझ्या आवाजाचं असं काहीतरी विचित्र होतं.

तिच्याकडून काहीच उत्तर येत नाही.

फोनचा बर्फ झाल्यासारखा वाटत होता.

मग माझ्या सभोवतालच्या सगळ्या वस्तू बर्फाच्या झाल्या, मी जे. जी. बलार्डच्या सायन्स फिक्शन कथेत असल्यासारख्या!

"मला खरंच माहित नाही", मी पुन्हा तेच म्हणालो, "तो निघून गेला त्याला खूप दिवस झाले, पण तो एक शब्दही बोलला नाही."

ती मुलगी हसली, "गिव्ह मी अ ब्रेक!  त्याला इतकं डोकं नव्हतं. त्याला प्रत्येक गोष्टीचा गाजावाजा करायची सवय होती हे तुलाही माहितीये."

ती बरोबरच बोलत होती. त्या मुलाचा वरचा मजला खरंच रिकामा होता.

पण तरीही, तो कुठे आहे हे मी तिला सांगणार नव्हतो. तसं केलं असतं तर दुस-या दिवशी त्याने मला फोन केला असता आणि चार शब्द सुनावले असते. आणि लोकांच्या लफड्यात पडून स्वतःच्या डोक्याला ताप करुन घेणं आता मी सोडलं होतं. मी मागच्या दारात एक खड्डा खोदला होता आणि त्यात जे गाडून, पुरुन टाकायचं ते सगळं लोटून तो बुजवून टाकला होता. आता तो खड्डा पुन्हा कोणालाही उकरता येणार नव्हता.

"आयॅम सॉरी", मी म्हणालो.

"तुला मी अगदी अजिबात आवडत नाही, नाही का?" तिने अचानक विचारलं.

यावर काय बोलावं हे मला कळेना. मला काही विशेष नावडायची असं नव्हतं, पण मला तिच्याबद्दल कधीच काही विशेष वाटलं नाही. आता ज्याच्याबद्दल काहीच, कधीच वाटलं नाही त्याच्याबद्दल आवडणं किंवा नावडणं यापैकी काही वाटून घेणं म्हणजे महाकठीणच!

"आयॅम सॉरी", मी पुन्हा म्हणालो, "पण आता या क्षणी मी स्पघेटी बनवतोय."

"काय म्हणालास?"

"मी म्हटलं, मी स्पघेटी बनवतोय" मी खोटंच बोललो. मी ते का बोललो याची मला कल्पना नाही. पण ते खोटं माझा, माझ्या जगण्याचा एक भाग होतं, इतकं की, त्यावेळेपुरता तरी मला मी खोटं बोलतोय असं वाटलं नाही.

मग मी कल्पनेतच एक पॉट पाण्याने भरला, तो माझ्या कल्पनेतल्या स्टोव्हवर ठेवला आणि कल्पनेतल्या काडीने तो पेटवला.

"तर?" तिने विचारलं.

पाण्याला उकळी आली तशी मी त्याच्यावर कल्पनेतलं मीठ शिंपडलं, कल्पनेतच मूठभर स्पघेटी घे‌ऊन त्या कल्पनेतल्या पॉटमध्ये हळुवारपणे पसरुन दिली आणि किचनचा टायमर कल्पनेतच बारा मिनीटाला सेट केला.

"तर मी आता बोलू शकत नाही. स्पघेटी गंडेल."

ती एक शब्दही बोलली नाही.

"आयॅम सॉरी, पण स्पघेटी बनवणं खूप नाजूक काम असतं."

ती मुलगी शांतच होती. माझ्या हातातल्या त्या फोनचा पुन्हा एकदा बर्फ व्हायला लागला होता.

"थोड्या वेळाने कॉल करशील का?" मी घा‌ईघा‌ईने म्हटलं.

"तू आता स्पघेटी बनवतो आहेस म्हणून?" तिने विचारलं

"हो"

"कोणासाठी बनवतो आहेस की एकटाच खाणार आहेस?"

"मी एकटाच खाणार आहे"

तिने दीर्घ श्वास घेतला आणि हळूवारपणे सोडला. "तुला हे माहित असण्याची शक्यता नाहीच, पण तरीही सांगते, मी खरंच अडचणीत आहे, काय करावं हे कळत नाहिये."

"आयॅम सॉरी की मी तुला मदत करु शकत नाही", मी म्हणालो.

"माझे पैसेही अडकलेत"

"अच्छा"

"तो माझे पैसे देणं लागतो" ती म्हणाली, "मी त्याला पैसे दिले होते. मला माहितिये की मी द्यायला नको होते, पण मला द्यावेच लागले."

मी तब्बल एक मिनीट शांत होतो, माझे विचार आता स्पघेटीकडे वळायला लागले होते. "आयॅम सॉरी, मी म्हणालो, पण माझी स्पघेटी स्टोव्हवर आहे, सो,..."

ती कशीतरीच हसली, "गुडबाय", ती म्हणाली, "तुझ्या स्पघेटीला माझ्याकडून हाय सांग. आय होप की ती छान असेल."

"बाय", मी म्हणालो

मी फोन ठेवला तेव्हा ते हिवाळ्यातल्या कोमट सूर्यप्रकाशाचं वर्तुळ एकदोन इंचांनी बाजूला सरकलं होतं. मी पुन्हा एकदा त्या प्रकाशामध्ये अंग लोटून दिलं आणि छताकडे एकटक पाहायला लागलो.

-

कायम उकळत राहाणा-या, पण कधीच न शिजणा-या स्पघेटीबद्दल विचार करणं ही अत्यंत अप्रिय, वेदनादायक गोष्ट आहे.

आता मला त्या मुलीला काही न सांगीतल्याचा पश्चाताप हो‌ऊ लागतो. मी तिला काहीतरी सांगायला हवं होतं. तिचा तो एक्स-बॉयफ्रेण्ड नाही म्हणायला नाकर्ताच होता. आपल्याला कलेतलं खूप काही कळतं असा आव आणून बोलणारी पोकळ माणसं असतात ना, त्यातला. त्याला फक्त बडबडच करता येते हे आता बहुतेक सर्वांना ठा‌ऊक झालं होतं, त्यामुळे कोणीही त्याच्यावर विश्वास ठेवायचं नाही. त्याने तिच्याकडून बरेच पैसे उचलले असणार, किमान तिच्या आवाजावरुन तरी असं वाटत होतं. पण काहीही असो, तुम्ही कोणाकडून काही घेतलंत तर ते परत करायलाच हवं, हा नियम आहे.

त्या मुलीचं काय झालं असावं?? माझ्या मनात कधीकधी विचार येतो, वाफाळणा-या स्पघेटीची प्लेट समोर घे‌ऊन बसलं की तर हटकून येतो. फोन ठेवल्यावर ती कायमची नाहिशी झाली का? साडेचारच्या कललेल्या सावल्यांमध्ये विरुन गेली का? मला याचा दोष लागतो का?

पण माझीही बाजू समजून घ्या. मला त्यावेळी कोणातही, कशातही अडकायची इच्छा नव्हती. त्यामुळे मी आपला माझा माझाच, एकट्याने स्पघेटी शिजवत राहिलो होतो, त्या जर्मन शेफर्डही मावू शकेल इतक्या मोठ्या आकाराच्या पॉटमध्ये.

-

दुरम सेमोलिना. इटलीच्या शेतांमध्ये डोलणारा स्पघेटीचा सोनसळी गहू.

1971मध्ये आपण जर इथे काही धाडलं असेलच तर त एकाकीपणा धाडून दिला होता हे जर इटालियन माणसांना कळलं तर त्यांना कितपत आश्चर्य वाटेल?

--

पुस्तकः ब्लाईंड विलो, स्लीपिंग वूमन
हारुकी मुराकामी
अनुवादः श्रद्धा भोवड

मिकन् आणि गु-या


सेकंद काट्याने साठ घरं ओलांडली आणि एक मोठ्ठाली जांभ‌ई देत घड्याळबुवांनी आपल्या घड्याळाकडे एक नजर टाकली. मिकनचं काही अजून आटपलेलं दिसत नव्हतं.

गेली १० मिनीटं मिकन् खिडकीसमोरच मागे-पुढे जात काहीतरी करत होता. त्याला तिथे काय दिसलं होतं कोण जाणे, पण सारखं आपलं गुडघ्यावर हात ठेवून खाली वाकून आणि डोळे बारीक करून काहीतरी बघायचं आणि दोन-तीन पावलं पुढे जायचं आणि पुन्हा मागे पाहात चार पाच पावलं मागे यायचं असं चाललेलं होतं, म्हणजे त्याला काहीतरी दिसलं होतं खास! मिकन्  काय करतोय याचा अंदाज लावणं हा घड्याळबुवांचा मोठ्ठा विरंगुळा होता. घड्याळबुवांनी  आपल्या घड्याळात पाहिलं तर अकरा वाजले होते. त्यांनी झडझडून आळस दिला, टोल द्यायची वेळ झाली होती. घड्याळबुवांनी टोल सुरू केले आणि मिकनचं लक्ष खिडकीवरून उडालं.

मिकन् भारल्यासारखा घड्याळ्याच्या खाली ये‌ऊन उभा राहिला. त्याला हा आवाज म्हणजे घड्याळ्याच्या टोलांचा आवाज आहे हे कळू लागल्यापासून कितीतरी हजारो तास उलटून गेले होते पण, त्याचं घड्याळ्याच्या टोलांविषयीचं अप्रूप आणि विस्मय काही कमी होत नव्हता. घड्याळ्याच्या आतून कोण हे आवाज काढत होतं, आणि ते जे कोण होतं, ते घड्याळ्याच्या आत मावूच कसं काय शकतं याबद्दल मिकनला खूप कुतूहल होतं. पण, तीन मिकन्  जर एकमेकांवर उभे केले असते तरी मिकनचा हात घड्याळ्यापर्यंत पोहोचू शकला नसता त्यामुळे मिकनला तरत-हेच्या कल्पना लढवण्यापलीकडे फारसं काही करता येत नव्ह्तं. घड्याळाचे सर्वच्या सर्व अकरा टोल ऐकत तो तिथेच उभा होता आणि टोल संपेपर्यंत त्याचं तोंड उघडं ते उघडंच होतं. टोल संपले आणि मिकनने तोंड मिटलं. मग त्याने स्वत:शीच काहीतरी बोलत मान हलवली आणि वळून तो पुन्हा खिडकी निरीक्षणात गढला.

तो जसजसा खिडकीच्या गजांच्या जवळ जात होता तसतसे ते गज दूर जात होते, आणि दूर जावं तसतसे ते जवळ येत होते. आणि पुन्हा त्यामधून दिसणारं झाड दिसायचं थांबत नव्ह्तं किंवा कोणताही गज झाडावर येतोय असं होत नव्हतं. हे कसं काय बुवा? मिकनचं आश्चर्य त्याच्या डोळ्यांमध्ये मावत नव्हतं. म्हणून तो पुनपुन्हा पुढे-मागे होत खात्री करून घेत होता.  आपण हा काहीतरी नवीन शोध लावलाय असं वाटलं त्याला. त्याचा आनंद गगनात मावेनासा झाला. आपला हा शोध आ‌ईला सांगायला म्हणून तो घा‌ईघा‌ईने वळला खरा, पण त्याला आठवलं की आ‌ई बाहेर गेलिये. आज घरात फक्त तो आणि बाबाच होता. त्याला नवं काही दिसलं, कळलं, त्याने काहीतरी नवीन ऐकलं की तो सर्वात पहिले आ‌ईला जा‌ऊन सांगे. मग आ‌ई त्याबद्दल त्याला आणखी काय-काय सांगत बसे. आ‌ईशी बोलताना त्याला एका नव्या जगात गेल्यासारखं वाटे.

परवाच आ‌ईने त्याला बाजारात नेलेलं तेव्हा त्याला आणखी कितीतरी भाज्यांची, फळांची नावं कळली. मिकनला ते एकदम आवडलेलं. कोहळा, अमरफळ, अननस, घेवडा हे शब्द त्याला भयंकर आवडले होते, इतके की, तो दिवसभर बंदुकीने ठो ठो गोळ्या मारल्यासारखा ते शब्द घोकत होता. आपल्याकडे अशा शब्दांचा खूप मोठा साठा असेल तर आपण लवकर मोठे हो‌ऊ शकू असं त्याला खूप वाटे. आणि तसंही, आ‌ईच्या "मोठा झालास की कर"च्या यादीतल्या गोष्टी वाढत होत्या, त्यामुळे त्याला लवकरात लवकर मोठं व्हायचं होतं. गोष्टीतली राजकन्या चेटकिणीच्या शापाने फायकसचं झाड हो‌ऊन त्याच्या हॉलमध्ये उभी होती तिला किस करून पुन्हा राजकन्या करायचं होतं. रोज सकाळी आंघोळीची रणधुमाळी सुरू व्हायच्या आधी तो त्या राजकन्येला तसं वचनही दे‌ऊन यायचा. आताही त्याने त्या झाडाकडे पाहात कंबरेतून किंचीत वाकत पुन्हा एकदा मान डोलावली. आ‌ई नाही तर नाही, मग आपला हा शोध बाबाला सांगूयात का असा विचार करत तो एका पायावरून दुस-या पायावर झुलत राहिला, पण मग त्याला मागच्या वेळी काय झालेलं ते आठवलं.

एके दिवशी तो चांदोबावर बसून फे-या मारत असताना चांदोबाचं एक चाक निखळून बाहेर आलं होतं. आ‌ईने खूप वेळ चाकाशी झटापट केली, पण तिला काय ते बसवता ये‌ईना. आ‌ईला येत नाही अशी पण एखादी गोष्ट आहे हे मिकनला तेव्हाच कळलेलं. मग आ‌ईने त्याला बाबाच्या खोलीत पाठवलं. बाबा त्याचा लॅपटॉप घे‌ऊन काहीतरी फटाफट लिहिण्यात गढला होता. मिकनने बाबाला हाक मारली पण ती काही बाबाच्या कानावर पोहोचलीच नाही. मग त्याने बाबाच्या हातावर टकटक केली, तेव्हा बाबा गाढ झोपेतून आचानक जागा झाल्यासारखा दचकला आणि त्याने मिकनकडे पाहिलं. त्यानंतरचे तीन चार सेकंद तो मिकनकडे अनोळखी नजरेने पाहत राहिला. मिकनला ते बिलकुल आवडलं नाही. "ए बाबा, मी मिकनेय" असं सांगण्याकरता मिकनने तोंड उघडलं, तितक्यात बाबाने त्याचा चहाचा रिकामा मग त्याच्या हातात दिला आणि तो पुन्हा कामात गढला. मिकनला खूप वा‌ईट वाटलेलं तेव्हा. आताही ते आठवताना त्याने ओठ बाहेर काढले आणि अचानकच त्याचे डोळे विस्फारले.

घरात आ‌ई नाही.

आज घरात आ‌ई नाही.

घरात आज आ‌ई नाही.

मिकनने अचानक "ये!" करत हात उडवले आणि आनंदात सवयीने आ‌ईला शोधायचा तसं आजही शोधलं. मग मान हलवत स्वत:लाच बोटाने दटावत "मिकन्, तू वेडा आहेस का, आ‌ई घरात नाही" म्हटलं. त्याला कसलातरी आनंद झाला होता खरा!

मग तो गंभीर झाला. त्याने हळूचकन जा‌ऊन बाबाच्या खोलीत नजर टाकली तर त्याला दिसलं की बाबा कपाट लावण्यात गुंतला होता. पुढची किमान १५ मिनीटं तरी बाबा लुडबूड करायला येणार नाही हे त्याने ताडलं आणि मग तो तयारीला लागला. त्याने सावधपणे पावलं टाकत टेबलाखालची पोकळी गाठली आणि हाताची दुर्बीण करत दारालगतच्या कोप-याकडे नजर टाकली.

गु-या शेपूट अंगाभोवती लपेटून मस्तपैकी झोपला होता.

मिकनला तशी फार कशाची भीती वाटायची नाही, पण या गु-याला तो खूप भ्यायचा. गूं गूं गूं आवाज करत, दाताड विचकटत तो सतत आपल्या मागावर आहे असे मिकनला सारखं वाटे. दिवसा तो बहुधा झोपलेलाच असायचा, पण रात्री आ‌ई त्याला त्याच्या झोपण्याच्या खोलीत आणून ठेवायची तेव्हा मिकनला दरदरून घाम फुटे. त्या गूं गूं आवाजातून तो आपल्याला "मिकोssन , मिsssकोsssन" सतत हाका मारतो आहे असे मिकनला वाटे. त्या आवाजाने त्याला गुंगी आल्यासारखी हो‌ई, आणि झोपही आपो‌आप ये‌ई, गु-याचा बंदोबस्त करायचा हे त्याने कधीपासूनच ठरवलं होतं, पण तशी संधी मिळत नव्हती. आज ती संधी आयतीच चालून आली होती.

मिकनने हाताची दुर्बीण तीनतीनदा रोखून गु-या झोपल्याची खात्री करून घेतली. आता आपल्या या मोहिमेच्या आड कोण्णीकोण्णी यायचं नाही असं पाहून मिकनने चांदोबाला हाय-फाय केलं आणि तो टेबलाखालच्या पोकळीतून बाहेर आला. त्याने इकडेतिकडे शोधून आपली इटुकली लाकडी तलवार पॅंटमध्ये खोचली, कपाटातला उशी्चा अभ्रा उपसून बाहेर काढला आणि मानेभोवती गुंडाळून पाठीवर केपसारखा सोडला. मग त्याने डोळ्यांवर मि. इन्क्रेडिबलचा मास्क लावला आणि दोन्ही मुठी कंबरेवर ठेवून सुपरमॅनची पोझ दिली. चांदोबाने न राहवून टाळ्या वाजवत मिकनला दाद दिली.  मग मिकन् हळूहळू, पावलांचा अजिबात आवाज हो‌ऊ न देता गु-याच्या दिशेने सरकू लागला. गु-या दोन हातांच्या अंतरावर आला तशी त्याने हळूचकन जा‌ऊन गु-याला मागून पकडलं. पण गु-या कसचा त्याच्या हातात मावतोय! मिकनचे दोन्ही हात त्याच्या बाजूंनाही पोहोचत नव्हते. शिवाय, मिकनने इतका खुला हल्ला चढवला तरी गु-या आपला गाढ झोपेतच होता. मग काय ब्र क्रावं? काय ब्र क्रावं? असा विचार करत मिकन्  थोडावेळ शांत उभा राहिला. मग त्याने पुन्हा टेबलाखालची पोकळी गाठली आणि चांदोबाशी थोडी सल्लामसलत केली. थोड्या वेळाने मिकन्  आत्मविश्वासाने पावलं टाकत आला आणि त्याने पुटकन जा‌ऊन दोन्ही हातांनी गु-याचं शेपूट पकडलं. गु-यामहाराजांना कोणती काळझोप लागलेली काय माहित!  इतकं हो‌ऊनही ते अजून ढिम्मच होते. मिकनने त्याला दरादरा ओढत न्यायला सुरूवात केली. अवघ्या तीन-सव्वा तीन फूट उंचीचा मिकन दात-ओठ खा‌ऊन गु-याला ओढत होता. शेवटी एकदाची ती वरात दारापर्यंत आली तशी मिकनने गु-याला दाराबाहेर ढकलून दिलं. पण इथे एक जबरदस्त घोटाळा झाला! गु-या पडला तर पडला, पण कितीतरी मोठठाला आवाज करत दाणकन जमिनीवर आपटला. त्या आवाजाने मिकनच्या कानठळ्या बसल्या आणि तो जागच्या जागी गारठला.

इतका मोठा आवाज कसला झाला म्हणून बाबा घाब-या घाब-या हॉलमध्ये आला आणि सताड उघड्या दारासमोर चाललेलं हे थरारनाट्य पाहून  त्याचा पुतळा झाला.

मिकन् थोड्याशा अस्वस्थपणे बाबाकडे पाहात होता आणि बाबा मिकनकडे. किती सेकंद, मिनीटं झाली माहित नाही, पण मग बाबा हळूह्ळू भानावर आला. मिकनने ओठ बाहेर काढलेले होते आणि उकीडवं बसून भेदरलेल्या डोळ्याने तो बाबाकडेच पाहात होता.  थोड्या वेळाने बाबाला पूर्ण भान आलं आणि तो शांतपणे बाहेर गेला. त्याने गु-याला उचललं आणि घरात आणून पुन्हा कोप-यात ठेवलं. बाबा काय करतोय हे? मिकनला न राहवून वाटलं. तेवढ्यात बाबाने मिकनला हाक मारली, "मिकन्  इथे ये" कुठे? तिथे त्या गु-यापाशी? हट! "मिकssन" बाबाने पुन्हा हाक मारली तशी मिकनला तिथे जाण्यावाचून गत्यंतर राहिलं नाही. तो अजून त्याच्यावर ओरडला नव्हता हेच नशीब होतं. मिकन् बाबापाशी गेला आणि गु-याकडे पाठ करून वर बाबाकडे पाहू लागला. बाबाने गु-याची शेपूट ओढली, भिंतीतल्या भोकात खुपसली आणि काय आश्चर्य! इतका वेळ झोपलेला गु-या पुन्हा गुरगुरायला लागला. मिकन भेदरून बाबाच्या पाठी लपला.

"मिकन्, याला काय म्हणतात माहितिये?"

"हो, गु-या"

"काय ते?"

"गुरगुरणारा राक्षस-गु-या"

"गुरगुरणारा राक्षस काय! छान, छान. पण मिकन्, याला म्हणतात ए‌अर प्युरिफायर. काय म्हणतात?"

मिकनच्या जिभेला गाठी पडलेल्या होत्या.

"हे मशीन आहे. ओव्हनसारखं, फ्रिजसारखं. ओव्हनचा आवाज येतो माहितिये ना, तसा तुझा हा गु-याही आवाज काढतो. ही त्याची वायर."

मिकन् काहीही न कळल्यासारखा गु-याची शेपूट हातात घेऊन उभ्या असलेल्या बाबाच्या तोंडाकडे पाहत आपला मख्ख उभा.

"हे बघ!"

बाबाने बटन बंद केलं तशी गु-याची गुरगुर बंद पडली आणि बटन चालू केलं तशी पुन्हा चालू झाली.

हैला! ही म्हणजे एक धमालच होती. मिकनची कळी खुलली.

त्यानंतर कितीतरी वेळ बाप-लेकाचं गु-याला चालू-बंद, चालू-बंद करणं आणि एकमेकांना टाळी देत हसणं सुरूच होतं.

"बाबा, आता ओव्हनचा आवाज ऐकूयात?"

"चलो, सुनेंगे."

"हा, सुनेंगे"

बाबासोबत पिक्चरवाल्यांसारखं हिंदी बोलताना मिकनला एकदम मोठं झाल्यासारखं वाटलं. बाबाचा हात धरून स्वयंपाकघराकडे जाताना मिकनने गु-याकडे वळून पाहिलं तशी गु-याने ’आपला हिशोब बाकी आहे, सोडणार नाही’ अशा अर्थाचा गुरगुराट केला, पण मिकनने उलट जीभ बाहेर काढून गु-याला वेडावून दाखवलं. मिकनला आता त्याची भीती वाटत नव्हती.

गु-याचा पाडाव कसा करायचा हे त्याला बरोब्बर समजलं होतं.

मग घड्याळबुवांनीही खुषीत येत आपलेली ताणलेली स्प्रिंग सैल केली आणि बाराचे टोल द्यायला सुरूवात केली.

--

याआधीचे: मिकन् 

 
Designed by Lena