’आल्मा’

00:00 >> 00:24

त्या खोलीला केस, साडी झटक्यात सावरुन लागलीच बाहेर पडणा-या बा‌ईचा चेहरा आहे.

पुस्तकांच्या थप्प्यांवर असलेल्या पुस्तकांच्या थप्प्या चादर पांघरुन पेंगणा-या भुतासारख्या वाटतायेत. 

खिडक्या उघड्या नाहीत, पंखा फिरत नाही. 
हे असं बोलायला ती केव्हा शिकली? खिडक्या बंद आहेत, पंखा बंद आहे असं म्हटलं असतं; तर, त्यांच्या स्टेट ऑफ बी‌ईंगमध्ये नेमका काय फरक झाला असता? 

फ्रिजचा नेहमी ऑन असणारा लालबुंद, आत खोलखोल अजून एक विश्व असावं आणि त्यात एलियन्स असावेत असा वाटणारा दिवा आज ब्लॅकहोलसारखा दिसतोय. 

फोनच्या चार्जिंगचं बटनही आज ऑफ आहे. त्याचा नेहमी दिसणारा चौकोनी भाग धुळमटलेला काळसर दिसतोय आणि कधी नव्हे ते, नेहमी सर्कीट बोर्डाच्या आत असणारं त्याचं बूड आज बाहेर आलंय. छान कोरं, करकरीत पांढरं आहे. इनोसण्ट, व्हर्जिन पोरीसारखं. आता काही दिवसांमध्ये त्याचीही व्हर्जिनिटी जा‌ईल. सगळ्यांचीच केव्हाना केव्हा जातेच. 

पूर्वेकडची एक खिडकी कधीच बंद होत नाही. कितीही जोर लावा, बुधलाभर तेल घाला. नाना परी करुन झाल्या.  मग त्या फटीवर जिलेटिन पेपर लावला. वरच्या एक चतुर्थांश भागावर पिवळा, त्याखालच्या अर्ध्या भागावर लाल आणि सर्वात खाली निळा असा. त्या फटीतून सकाळी प्रकाश झोताने झगमगत सांडतो तेव्हा एका वेगळ्याच मितीतलं जग खुलं झाल्यासारखं वाटतं. हा प्रकाश म्हणजे एका वेगळ्या जगाचं पोर्टल. त्या झोताने खोलीचे दोन भाग केले आहेत. रोज सकाळी ती या झोतामधून चालत खोलीच्या या भागातून त्या भागामध्ये जाते- कधीतरी ती दुस-या जगात जा‌ऊन पोहोचेल अशा अपेक्षेत. पण या बाजूने त्या बाजूला जाते तेव्हा एक एकटा, एकही सुरकुती नसलेला, चादर ताणून बसवलेला बेड तिची वाट पाहात असतो आणि त्या भागातून या भागात येते तेव्हा वाचायाच्या राहिलेल्या पुस्तकांचा डोंगर तिची वाट पाहात असतो. नेहमी. एकही दिवस एकाही तपशीलाचा बदल न होता. बेडवर सुरकुत्या येत नाहीत, पुस्तकांचा डोंगर इंचभरही कमी होत नाही. 

आताही ते पोर्टल झगमगतं आहेच. "तू गेलीस की उघडेल बघ’, अशा वाकुल्या दाखवत असल्यासारखं. बाकीची फिल्टर्ड ब्लॅक अँड व्हा‌ईट खोली धुळीच्या पोलका डॉट्सने सजलेली, उगीच. एखाद्या खास प्रेमभंगानंतर आपण उगीचच सजून अजून काळवंडलेल्या चेह-याने बाहेर पडतो तेव्हासारखी.

त्या काळोख्या कोप-याला प्रकाशात भटकून यावेसे वाटत नसेल का?

श्शूssss

ती मोठ्या कष्टाने खोलीला मनावेगळं करुन, खोलीकडे पाठ करुन बाहेर पडते आणि आपल्यामागे दार लावून घेते. दार बंद करताना खोलीत पडलेल्या शेवटच्या तिरीपीत टेबलावरच्या कागदावरच्या शेवटल्या मायन्याची अजून ओलीकंच असलेली शा‌ई लक्ककन चमकून जाते.

’आल्मा’

00:25>>00:49

ओळखीच्या वासांमधून, ओळखीच्या आवाजांमधून ती वजनविरहित मूढतेने तरंगत चालली आहे. त्या प्रत्येक माणसाबद्दलची एकाद-दुसरी तद्दन निरुपयोगी डिटेल तिच्या डोक्यात कुठेतरी चमकून जाते. आपल्याला या माणसाबद्दलची ही माहिती का माहित आहे? ही माहिती आपण का लक्षात ठेवतो? किंबहुना ती का लक्षात राहाते?

दोन डावी वळणं, एक उजवं वळण, मग सरळ रस्ता. ती सवयीने चालत राहाते. दुसऱया वळणावर बसणाऱया वेड्या भिकाऱयाचे केस कोणीतरी स्वच्छ कापून दिलेत. अंगाखालची चादर स्वच्छ आहे. 

00:50>>1:10

तिच्या मनातलं ऊन बाहेरही आहे. ती सवयीने चालते आहे, चालत राहाते.. चालत राहाते.

बरोब्बर चारशे सत्याहत्तर पावलांनंतर एस.टी स्टँड येतो.
तिला ओळखीच्या नसलेल्या वेगवेगळ्या गावी जाणा-या चार एस्टी समोर उभ्या आहेत. त्यातल्या कुठल्यातरी एका एस्टीत शिरते आणि नेहमीसारखी डाव्या बाजूला पुढून तिस-या सीटवर बसते. मग पुन्हा उठून डोळे मिटून कुठल्यातरी सीटवर जाऊन कोसळते आणि मागे रेलून डोळे मिटून घेते.


1:10>> 1:45

कंडक्टर तिकीटासाठी तिला जागं करतो, तेव्हा बस एव्हाना शहराची वेस ओलांडून बाहेर पडली आहे. या हवेला वंगणाचा, डीझेलचा वास नाही. बस पूर्ण भरली आहे हे तिच्या लक्षात येतं. त्यातला एकही चेहरा ओळ्खीचा नाही, याच्यामधल्या एकाही माणसाबद्द्लचं एकही फ़ॅक्ट आपल्याला माहित नाही याचं तिला बरं वाटतं. ती अशाच निरुपयोगी, अतिशय त्रासदायक, थकवणा-या डिटेल्स, गडद ३डी तपशीलांपासून स्वत:ला दूर खेचत इथे घेऊन आलिये.

बाजूला बसलेला मुलगा तिच्याकडे कुतूहलाने पाहातो आहे, किंवा किमान तिला असं जाणवतं आहे. तो तसा बराय. बसमध्ये एखादा अनोळखी मुलगा आवडला की त्याच्यासोबत गप्पा व्हाव्यात, दोघांच्या जाण्याचं ठिकाण एकच असावं आणि मग एकमेकांचं नावही न सांगता एकमेकांचा निरोप घे‌ऊन दूर निघून जावं ती तिची लाडकी  फँटसी. पण प्रत्यक्षात तिच्याचेही हे काही व्हायचं नाही. प्रयत्न करुन कोणाशी दोन शब्द बोलायला तोंड उघडणं म्हणजे महात्रास. 

पण, आजचा दिवस वेगळा आहे. हवा वेगळी आहे, सगळा नूर वेगळा आहे.

आणि, कशा काय माहित, गप्पा सुरु होतात. कोणी सुरुवात केली हे आठवत नाही. 

स्टॉपमागून स्टॉप येतात. तासांमागून तास उलटतात. एकमेकांबद्दलच्या सोडून एकमेकांच्या भोवतालच्या, -साठीच्या,-आवडीच्या, -नावडीच्या सर्व गप्पा होतात. काय बोलायचं म्हणून घुटमळ झाली असा एकही क्षण येत नाही. 

1:45>>2:00

पण, प्रत्येक प्रवासाला एक शेवट असतो. असा शेवट असणं चांगलंच. त्याचा थांबा येतो. त्याला उतरायचंय पण त्याचा पाय निघत नाहीये. 

बस ताटकळलेली. कंडक्टर जोरात खेकसतो. 

गप्पांच्या ओघात तो या गावी काय करायला चाललाय, इथून कुठे जाणारेय हे विचारायचंच राहिलं. आपण का विचारलं नाही?
का? याचंही कारण तिला माहित आहे. त्याचं कारण काय असेल? 

उतरावं का त्याच्यासोबत? तसंही जायचं कुठंय हे कुठे ठरलंय? पण, नकोच. शेवटी अतिविचार करुन मोडता घालणारा तिचा मेंदू तिला त्याचा निरोप घ्यायला लावतो.

नो, इटस टू गुड टू बी ट्रू.

2:00 >>2:34

बस चालू होते. बसने उठणा-या धुळीच्या लोटात तो दिसेनासा होतो. धुळीचा लोट खाली बसतो तेव्हा त्याला बस वळणाआड नाहिशी होताना दिसते आणि एक पेपर क्रेन तरंगत त्याच्यासमोर ये‌ऊन पडतो. त्यावर लिहिलेलं असतं-

’आल्मा’

त्याचं नाव तिला कधीच जाणून घ्यायचं नव्ह्तं. अशा फ़ॅक्ट्समध्ये तिला आता अजिबात रस राहिला नाही.
बसमध्ये तिने पुन्हा एकदा डोळे मिटून घेतलेत. तिचा पुढचा प्रवास सुरु झालाय.
कदाचित तो याआधीच्या प्रवासांहून कमी त्रासदायक असेल. 
’कामिनो’चं पहिलं पर्व संपलंय.