"नि इदिया!"

आपण आपलं पूर्ण आयुष्य कशाच्यातरी जंगी तयारीत घालवतो आणि ते ’काहीतरी’ कधीच घडत नाही.

खरंय.

आता माझंच घ्या ना.

मला कुठेही जाताना, असताना-नसताना ’काहीतरी’ घडणार हे सतत वाटत आलंय. पण, ते ’काहीतरी’ म्हणजे काय हे मला कधीच माहित नसतं; म्हणजे, मला ते माहित असावं किंवा त्याची अंधुकशी कल्पना असावी असं देखील मला वाटत नसतं. त्यामुळे होतं काय की, काहीतरी घडण्याची अपेक्षा जरी असली तरी काय घडायला हवंय हे माहित नसल्याने कुठेही जा‌ऊन आल्यावर, असताना-नसतानाच्या नंतर नेमकं काय घडून गेलंय हे मला सांगता येत नाही, त्यामुळे ते न घडल्यासारखं असतं. अशारितीने न घडणा-या काहीतरीच्या मागे माझं आयुष्य घरंगळत चाललंय.

मला ते ’काहीतरी’ माहित असतं आणि ते घडलं असतं तर ते मला आवडलं असतं का?

नो आयडीया

-

आज आताही मी एके ठिकाणी निघालेय.

मी जायला निघालेय त्या ठिकाणाचं नाव, तिथे जायला किती वेळ लागतो हे मला सुदैवाने माहित आहे. आणि त्यातून माझ्यासोबत एक मित्र देखील आहे. आणि दोघेही कुठेतरी निघालेत म्हटल्यावर त्यातल्या एकालातरी आपण कुठे निघालो आहोत हे माहिती असतंच. असं माहित वगैरे असलं की बरं असतं. म्हणजे जायचं होतं एकीकडेच आणि पोहोचलो भलतीकडेच, असं होत नाही.

पाय फसून तोंडघशी पडायला हो‌ईल इतके विचार करकरून, त्यांची गुंतवळ करून मला काय मिळतं?

हे मला आजतागायत कळलेलं नाही.

-

मी एक सर्वसाधारण सुखी मुलगी असावे.

म्हणजे, मी तसं वाटून घेतलं असतं, तर नक्कीच असते; पण, मी तसलं काही वाटून बिटून घेत नाही.

का?

माहित नाही.

मी स्वतःला प्रश्न विचारते आणि त्याची उत्तरंही आपणाहूनच देते. माझा आवडता छंद आहे तो.

"आता या क्षणी आपण टोटल आनंदी आहोत का? खरेखुरे खूष?"

मी अगदी प्रामाणिकपणे स्वतःच्या आत डोकावून पाहाते.

"माहित नाही. असेनही किंवा नसेनही."

"पण आपण तसं मानून चाललं तर काय हरकत आहे?

मी तसं मानून पाहाते. पण थोडाच वेळ. थोड्याच वेळाने मला मनातल्या मनात उमगतं, की हे खरं नाही. या क्षणी मी अत्यंत आनंदात आहे असं मी स्वतःशीच म्हटलं असतं, तर ते मला बोचत राहिलं असतं. माझ्यामधून बाहेर पडून मी स्वतःचीच निर्भत्सना करत म्हटलं असतं, "तू खूष आहेस हे थोतांड आहे".

काही वेळा वगळता मला नेहमीच असं वाटतं.

का?

कदाचित काहीतरी राहून गेलेलं असावं; कारण, हे आता जे काही आहे, ते पिक्चर पर्फेक्ट नव्हे.

पण काय राहून गेलंय?

माहित नाही.

-

परवा असंच झालं.

मी कुठेतरी चालले होते. कुठे ते मला नेहमीप्रमाणे ठा‌ऊक नव्हतं. माझ्या बरोबरच्याला बहुतेक माहित असावं. तीनेक तासांच्या ड्रा‌इव्हनंतर प्रवासात एके ठिकाणी पाय मोकळे करायला उतरलो. मी या पूर्ण कल्पनेवरच नाखूष; कारण, माझा आणि उन्हाचा छत्तीसचा आकडा. डोक्यावर पाणी ओतल्यावर अंगभर ओघळणा-या पाण्यासारखं ते ऊन अंगावरून सापाच्या गतीने खाली उतरतं, त्या उन्हाने अंगभर मुंग्या आल्यासारखं होतं, तेव्हा मला कसंसंच होतं, भोवंडून गेल्यासारखं होतं.

मला त्या चाव-या उन्हाचा मनोमन संताप येत होता. उन्हाच्या भपक्याने डोळे दुखायला लागले होते. उन्हाने चमकणा-या, लालसर होत जाणा-या माझ्या हातांकडे पाहात मी थोडंसं स्वतःशीच, थोडंसं दुस-याला उद्देशून म्हटलं, "थंडी वारली आहे का?"

तो काहीच बोलला नाही.

कोणीच काही बोललं नाही.

मी नक्की मोठ्याने बोलले का? की मनातल्या मनातच बोलले आणि मला मोठ्याने बोलल्यासारखं वाटलं?

पण, मला ती शांतता उधळून कशाची शहानिशा करण्यासाठी काहीतरी बोलण्याचा, करण्याचा कंटाळाच आला एकदम. एक वय असतं, जेव्हा आपण खोदून खोदून, स्वतःचं समाधान हो‌ईपर्यंत दुसऱयाला उलटसुलट प्रश्न विचारत असतो. मी ते वळण केव्हाच मागे टाकलंय.

पण, अशा शांततेमुळे फाटकन मुस्काटात बसल्यासारखं होतं.

आपल्या शांततेसारखी शांतता असलेली व्यक्ती असेल का कुठे अस्तित्त्वात? आणि असलीच, तरी त्या व्यक्तीची शांतता माझ्या शांततेसारखी आहे हे मला कसं कळेल?

नो आयडीया.

तोवर तरी दुस-याच्या शांततेने, गप्प असण्याने असं खजिल वाटून घेत राहायचं, प्रश्नांचं मोहोळ उठवत राहायचं का?

अॅब्सोल्युटली नो आयडीया!

-

तुम्ही एखाद्या गोष्टीची कल्पना करता तेव्हा ती कल्पना देखील कशावरून आलेली असते? कुठे काही वाचलं, काही पाहण्यात आलं त्यावरून.

उदाहरणार्थ- परवा मी एका देवरा‌ईत गेले होते. मी जंगलातून अनेकदा फिरलेले आहे, पण, देवरा‌ई म्हणून हा जो काही प्रकार असतो तो पाहण्याची माझी पहिलीच वेळ. मी देवरा‌ईचं मनातल्या मनात बनवलेलं चित्र विस्तीर्ण प्रवेशावर दूरदूरवर पसरलेल्या पुराणवृक्षांच्या रांगा, खाली कुरकुरीत क्रॅकजॅकसारखी वाजणारी वाळलेली पानं, त्यावर झोपून वरती पाहात पाहात विचारांचे विचार करत जावेत, करत जावेत, असलं काहीतरी होतं. जवळपास देवरा‌ई चित्रपटातल्या देवरा‌ईसारखं, किंवा चुके काळजाचा ठोका डोक्यात ठॉकठॉक करून वाजवणा-या एखाद्या गर्द रा‌ईमधल्या उंचच झाडांवरच्या झोक्यांनी माझ्या डोक्यात तयार केलेलं.

पण, वास्तवात ती देवरा‌ई म्हणजे चाळीस अंशाच्या चढणीने वरवर जात चाललेल्या एका छोट्या नागमोडी वाटेच्या दोन्ही बाजूला पसरलेल्या झाडांची जाळी होती. इथली झाडं निराळीच होती, ती आपल्या नेहमीच्या, माणसाळलेल्या झाडांसारखी नव्हती. इथे त्यांचं राज्य आहे, त्यांचा दरारा आहे आणि त्या संपूर्ण परक्या प्रदेशात मी आगंतुक म्हणून घुसले आहे, याची मला पदोपदी जाणीव करुन दिली जात होती.

पण, मी ज्या कल्पनेवरून माझी देवरा‌ईची कल्पना बनवली ती कल्पना देखील कशावरून तरी आलेली असेलच नं? ती कुठेतरी खरोखरीच अस्तित्वात असेल नं?

मागे मागे जात गेले तशी कळलं की,

कुठल्याही कल्पनेचं मूळ शोधायला गेलं तर ते वास्तवात, वस्तुस्थितीतच दडलेलं असतं.

तर मग,

कल्पना शेवटपर्यंत निव्वळ कल्पनाच असण्याची शक्यता कितपत असते?

हे मला अजून कळायचं आहे.

ते मला कळलं तर नक्की काय हो‌ईल?

नो आयडीया.

-

त्या दिवशी ब-याच दिवसांनी फोनबुक उघडलं. थोडी नवी नावं घालायला आणि बरीचशी खोडायला.

त्यात मला एक नंबर दिसला नावाशिवायचा. पानाच्या वरच्या को-या जागेत लिहीला होता. हिरव्या शा‌ईने.

मी हिरवी शा‌ई फार कधी वापरलेली नाही.

मी आठवणीत खूप पळापळ करून पाहिली; पण, कोणाचं नाव नाही समोर आलं. मी तो नंबर खोडणार होते तेवढ्यात असू देत, पुढे कधीतरी तो कोणाचा आहे हे समजेल म्हणून खोडायला नेलेला पेन पुन्हा ठेवून दिला.

असं आपण किती वेळा केलं?

असे किती नंबर निरर्थकपणे पडून आहेत आपल्याकडे?

असे नंबर वगैरे वाढत चाललेत की काय आपल्या आयुष्यात?

असे विचार अगदी आकस्मात ये‌ऊन मला चकीत करतात आणि छातीत चमक भरून दुखायला लागतं. या छातीतल्या दुखण्याचा आणि आपण रोज करतो त्या कार्डीयोचा, स्विमिंगचा, फाफलत चार किमी चालण्याचा काही संबंध नाही.

असं छातीत दुखू लागलं, जीव घाबरल्यासारखा झाला की हातातलं काम बाजूला टाकून एक शांत झोप काढण्याशिवाय दुसरा काही उपाय असतो का?

मला खरंच माहित नाही.

-

Little Alice fell down

the hole

bumped her head

& bruised her soul

-

माझं त्या ’पो’सारखं झालंय.

’पो’ या फोफशा, थुलथुलीत पॅंण्डाला जेड पॅलेसच्या त्या हजारो मॅड पाय-या चढून जायच्या असतात. मनात इच्छा असते, निर्णय अटळ असतो. बराच वेळ नेट लावून, हाश्शहुश्श करत प्रयत्न केल्यावर एकदाचे पोहोचलो का बघायला तो अपेक्षेने मागे पाहातो, तेव्हा त्याला कळतं की त्याच्या अवघ्या पाच पाय-या चढून झाल्या आहेत.

मला वाटलेलं की माझं खूप सारं जगून, भोगून, जोखून, परखून झालंय. हा दावा खरा असेल, तर का? कशासाठी? किमर्थम? या साध्या प्रश्नांची उत्तरे मला ठा‌ऊक असणं अपेक्षित आहे. हो नं?

पण, हे प्रश्न खरंच साधे आहेत का?

पण तो माझ्या काळजीचा विषय नाही. मला धडकी भरते ती या विचाराने की-

हे प्रश्न चुकीचे तर नाहीत ना?

प्रश्नांबद्दल पडलेल्या या प्रश्नांचं उत्तरही मला माहित नाही आणि मला ते कसं मिळेल हे देखील अर्थात,

मला माहित नाही.

माझं असं का होत असावं याचा विचार करत असताना माझ्या फ़ोनमधल्या संभाषणांचे लॉग्ज, माझे रिलेशनशिप स्टेटस, माझा बॅंक बॅलन्स, बाथरूममधल्या टूथब्रश-होल्डरमध्ये उभा असलेला एकांडा ब्रश यांकडे पाहिलं की मल एकाच वेळी खूप कळल्यासारखं वाटतं आणि त्याचवेळी आपल्याला काही सुद्धा कळलेलं नाही असं देखील वाटतं.

हे सारं आपल्याला कुठे घे‌ऊन जाणार आहे, कसं बनवणार आहे, आपलं काही बरं करणार आहे की आपली आहे त्याहून जास्त वाताहत करणार आहे?

यांतील किमान काही गोष्टींची उत्तरं नेमकी ठा‌ऊक असती तर फ़ार बरं झालं असतं.

असं म्हणतात की, तुम्ही कुठे जाणार हे तुम्हाला माहित नसेल तर, कुठलाही रस्ता तुम्हाला तिथे पोहोचवेलच.

ओके, हे लॉजिक सध्या चालून जावं.