पक्ष्याचे चित्र काढण्यासाठी..

मेघना, साधारण दोनेक वर्षापूर्वी ह्या खेळात घेत नाहीत म्हणून गळा काढला होता त्याची आठवण झाली.

:))))

------

आपल्या मातृभाषेशिवाय जी भाषा आपल्याला कळते, जवळची वाटते तिचा अनुवाद जास्त सोपा असतो. त्यामुळे डोक्याला अजिबात त्रास होऊ न देता मी निवडली फ़्रेंच आणि माझा लाडका फ़्रेंच कवी झॅक प्रीव्हेर. मराठी कवितेला मात्रा, छंद, वृतांच्या जोखडातून सोडवणारया केशवसुत, मर्ढेकर यांना जितके मानले जाते तितकाच मान फ़्रेंच साहित्यात झॅक प्रीव्हेरला आहे. त्याने यमक, व्याकरणाच्या सगळ्या प्रचलित संकेतांना धुडकवून लावत फ़्रेंच नवकाव्याचा पाया घातला.त्यामुळे फ़्रेंच कविता-विश्वात झॅक ला एक अनन्यसाधारण असे स्थान आहे.

सर्वसाधारणपणे कविता वाचायला सुरुवात करतानाच ’मला ही कळेल का?’ हा गंड आपल्या मनात असतो. पण झॅकची कविता जसजशी वाचत जाऊ तशी अधिकाधिक सोप्पी होत जाते. शब्दांच्या साध्यासुध्या मांडणीतली आशयघनता हा झॅक च्या कवितांचा फ़ॉटे.

बंडखोरी मला तशीही आवडतेच आणि साधेपणा त्याहून जास्त भावतो. त्यामुळे झॅक आवडायला वेळ लागलाच नाही. शब्दबंबाळ करण्यापेक्षा आशयाने कविता मनात रुतली तर ती जास्त काळ स्मरणात राहते हा बरयाच जणांचा अनुभव. माझाही अनुभव फ़ारसा वेगळा नाही. तस्मात झॅक प्रीव्हेर.

------

Pour Faire le portrait d'un oiseau (पक्ष्याचे चित्र काढण्यासाठी)
-झॅक प्रीव्हेर

पेद्र दाबोर यून काज.

अवेक युन पोर्त उवेर्त

पेद्र ओंस्वीत;

केल्क शो द जोली,

केल्क शो द सॉंप्ल,

केल्क शो द बो,

केल्क शो द्युतील,

पूर लुझो..

पहिले एक पिंजरा रंगव

ज्याला दारच नसेल.
मग रंगव त्यावर काहीतरी त्या पक्ष्यासाठी
जे देखणं असेल,
सरळ साधं भुरळ पाडणारं असेल,
दिमाखदार असेल
किंवा असेल त्या पक्ष्यासाठी आत्यंतिक गरजेचं.

प्लासे ओंस्वीत ला त्वाल कॉंत्र अ आर्ब्र.

दों अ जार्दा,

दों अ ब्वा,

आ दों यून फ़ॉरेत,

स काशे देरीयेर लार्ब्र.

सॉं रेया दीर,

सॉं बुजे.

मग तो कॅन्वास एखाद्या झाडाला टेकून ठेव.
कुठल्याही अशा ठिकाणी,
जिथे पक्षी येणारच याची खात्री असेल.
एखाद्या बागेत,
एखाद्या राईत,
किंवा एखाद्या जंगलात.
तिथल्याच एखाद्या झाडापाठी लपून बस.
निशब्द..
निस्तब्ध..
बघत रहा काय होते ते.

पाफ़्वा लुझो अरिव्हे व्हिते,

मे इल प ऑसी मेत्र द लॉग आने,

अव्हॉंत द स देसिदे.

न पा स दिकूरिजे.

अतॉंद्र..

अतॉम्द्र सिल ल फ़ो पॉदॉ देझाने..

ल वितेस ओ ला लॅंतर द लॉरिव्हे द लूझो

न्यॅंत ओका रापो

अवेक ला रेयुझिते द्यु ताब्लो,

क्वांद लूझो आरिव्हे.

कधीकधी पक्षी लवकर चालून येतो त्या पिंजरयात..
तर कधी त्या पिंजरयात शिरावं का नाही याचाच विचार वर्षानुवर्षे करत राहतो.
पण..
निराश होऊ नकोस.
वाट पाहा.
वाट पाहत राहा कित्येक वर्षं, जर लागलीच तर.
त्या पिंजरयातलं पक्ष्याचं आगमन किती लवकर किंवा किती उशीरा,
याचा चित्र किती यशस्वी याचा तसा काहीही संबंध नसतो.
(कारण लवकर किंवा उशीरा..
पक्षी तिथे येणारच असतो.)

सिल आरेव्हे,

ऑब्सर्व्हे ल प्लू प्रोफ़ॉं सिलॅंस.

अतॉम्द्र क लुझो ऑंत्र दो ला काज,

ए क्वांद इल ए ऑंत्र.

फ़ेर्मे दुझमॉं ला पोर्त अवेक ल पेसो.

प्युई,

इफ़ासे अ आ अ तू ले बारो.

ऍं अयान्त स्वे द न तूशे आकून द प्लूम द लूझो.

तो येईपर्यंत चूपचाप बसून रहा.
आणि एकदा का तो पिंजरयात शिरला की,
त्या पिंजरयाला एक दार रंगवून टाक.
एकामागून एक जाडजूड गज पण रंगवून टाकायला विसरून नकोस.
आणि हो..
पण हे सर्व करताना पक्ष्याच्या पिसालाही धक्का लागणार नाही याची काळजी घे.
(तो पक्षी ज्या कशात मग्न आहे
त्याला मग्न राहू दे तसाच.)

फ़ेयर ओंस्वीत ल पोर्त द लार्ब्र,

ओं श्वाझीझॉं ल प्लू बेल द स ब्रॅशे,

पूर लूझो..

पेद्र ऑसी ल वेर्त फ़्युलाज ए ला फ़्रेशर द्यु वेंत,

ला पूझियेर द्यु सोलेल,

ए ल ब्रुई दे बेत द लेर्ब दों ला शालर द लेते.

ए प्युई अतॉंद्र क लूझो स देसिदे आ शॉंत.

त्या मग्न पक्ष्यासाठी मग सुंदर डहाळ्यांचं झाडही रंगव.
मग रंगव पानगळ, स्वच्छ भिरभिरता वारा आणि पानांमधून येणारे कवडसे,
आणि लख्ख उन्हातली किडयांची किरकिर, भुंग्यांचा गुंजारव.
(काय बेटा भाग्यवान आहे.)
आता..
तो पक्षी कधी गातोय ह्याची वाट बघ.
(गायलाच पाहिजे तो )

सि लूझो न शॉंत पा,

से मूव्हे सिन्य.

सिन्य क ल ताब्लो ए मुव्हे.

मे सिल शॉंत चे बों सिन्य,

सिन्य क वू पूव्हे सिन्ये.

अलॉ वू अराशे तू दुसमों

यून दे प्लूम द लूझो,

ए वू एक्रिव्हे वोत्र नॉम दों अ क्वे द्यु ताब्लो.

गायलाच नाही तो तर..
अरेरे...काय दुर्दैव!
चित्र खराब आहे. आता काय करणार?
पण जर तो गायलाच ..
तर वाहवा.
तुमचं चित्र किती सुंदर यावर शिक्कामोर्तब झालंय.
आता हळूच काढून घ्या त्या पक्ष्याचं एक पीस.
आणि त्या पिसानेच त्या सुंदर चित्रावर तुमची लफ़्फ़ेदार सही ठोकून द्या.

------

माझा खो कोहम आणि जास्वंदी ला.